Het christelijke publiek riep een gevaarlijk boek tot winnaar uit

Het boek Durf te dromen van Mattheus van der Steen heeft de Publieksprijs voor het Christelijke Boek gewonnen. Maar het is een ronduit gevaarlijk boek. Het drijft op het soort enthousiasme dat vooral slachtoffers maakt.

door onze redacteur Rien van den Berg

Een boek dat de Publieksprijs voor het Christelijke Boek wint, loopt grote kans vandaag of morgen door een argeloze lezer in de boekhandel gekocht te worden. Als 36 procent van je geloofsgenoten dit het ‘Boek van het Jaar’ vindt, zal het wel wat wezen, immers. Afgelopen jaren bewees de prijs zich ook, met bijvoorbeeld winnende romans als Snoeitijd van Joke Verweerd, Niemandsland van Guurtje Leguijt en vooral Achtendertig nachten van Janne IJmker. Je kunt je altijd afvragen of een prijs die door een jury wordt toegekend niet meer status heeft dan een prijs die door het publiek bij elkaar gestemd wordt (een actiegroep kan het boek van de eigen voorkeur bestoken met stemmen), maar met die christelijke publieksprijs is, gezien de resultaten van de afgelopen jaren, op zich niet zo veel mis.

Maar nu heeft er een boek gewonnen dat op zijn zachtst gezegd omstreden hoort te zijn. Mattheus van der Steen is een radicale evangelist, die als witte man in India onbekommerd ontwikkelingshulp – zelfs noodhulp aan evangelisatie koppelt. Het rampgebied van de tsunami wordt bezocht met pakken rijst waarop de boodschap ‘Jesus loves you’ staat. De organisatie van Van der Steen, ‘Touch, Reach and Impact the Nations’ (TRIN), meldt tienduizenden bekeerlingen in India alleen. Verbaast me niks. ‘Natuurlijk bekeer ik mij, witte man. Ik heb honger. Mag ik nu rijst?’

Deze evangelisatiemethode wordt door alle serieuze zendingsorganisaties verworpen, omdat het de motieven voor een eventuele keuze voor of tegen de Here Jezus vertroebelt. Voor je het weet bouw je een zendingskerk die gefundeerd is op de nieuwe auto waarin een dorpshoofd dankzij westerse christenen kan rijden.

Van der Steens mediacampagnes zijn erop gericht al te diep nadenken te verhinderen, met alle gevolgen van dien. Youtubefilmpjes ‘bewijzen’ zijn succes. Maar wie reist er, een maand nadat de TRIN-tornado voorbijgetrokken is, de ‘massaal bekeerde gebieden’ langs om te kijken wat er overbleef? Zeg me welke boodschap ik op die zakken rijst moet zetten, en ik huur een charismatisch mannetje in dat net zo veel bekeerlingen scoort als Van der Steen – voor om het even welke ideologie, en voor zo lang als die bekering duurt.

Leef of sterf!
Het boek van Van der Steen is in die zin onthutsend, dat hij nauwelijks reflecteert, zich nauwelijks serieus bezint op wat de Bijbel zegt. Het is af en toe net of hij eergisteren zelf tot geloof gekomen is en met het pasverworven en nog zeer prille inzicht een enorm grote broek aantrekt. Van der Steen heeft niet veel op met de kerk, schrijft hij in zijn boek. Hij vindt er te weinig bewogenheid. ,,Ik werk niet samen met dit soort christenen, ik noem ze het soort waar Jezus ook zo’n moeite mee had.’’ Een heel hoofdstuk wijdt hij aan het thema ‘Laat religie je droom niet kapotmaken’.

Natuurlijk belijd van der Steen af en toe met de mond dat je moet luisteren naar wijze raad. Maar gelijk daarna roept hij zijn lezers weer op hun ouders, oudsten en ambtsdragers te negeren als zij aarzelingen tonen bij hun dromen. ,,Ga zo min mogelijk om met mensen die ongeloof in je leven spreken, die zeggen dat je normaal moet doen, die niet durven dromen!’’
Of: ,,Misschien zeg je wel na het lezen van dit boek: ‘Mattheus, ik heb niet echt een visie of een droom of een roeping in mijn leven’. Maar weet dan één ding: dat is een leugen van de vijand. Want de roeping op jouw leven is duidelijk  omschreven in Marcus 16:15. Gaat heen in de gehele wereld, verkondig het evangelie aan de hele schepping. Er staat niet ‘sluit jezelf op in een kerk en leef een zo normaal mogelijk leven’. Nee, er staat: ga!’’

Je geloofsgenoten worden volgens Van der Steen je vijanden als ze net even wat dieper of realistischer nadenken dan jij. ,,Bevecht je vijanden niet, maar zegen hen, bid voor hen en laat ze los.’’ Dit is per saldo een nobel klinkende drogreden om allerlei relaties kapot te maken. Maar omkijken is zonde! Als je gaat, zegt Van der Steen, moet je spontane doopdiensten houden (‘waar water is, doop mensen’). ,,Slangen zul je oppakken zonder dat je er dood aan gaat’’, belooft Van der Steen. ,,Als je iets dodelijks of giftigs eet of drinkt zul je er geen schade van lijden’’, dendert Van der Steen onbekommerd voort. Hij bestookt zijn lezers aan de lopende band met tegeltjeswijsheden. ,,Leef door geloof of sterf in twijfel!’’

Waarheid
Je zult een kind hebben dat gegrepen wordt door dit soort propaganda. Van der Steen vertelt in zijn boek dat hij Gods wil zag in de aanschaf van een motorbootje van 1200 euro dat na twee weken zonk.

Hij reikt wel heel erg weinig handvatten aan om te bepalen wanneer je nu eigenlijk Gods stem hoort en wanneer je achter je eigen grillen aanholt. Niet zelden bekruipt je tijdens het lezen het idee dat het Van der Steen ook zelf niet altijd even goed lukt om Gods  stem van zijn eigen stem te onderscheiden, gelukkig bekent hij dat af en toe ook. En toch roept hij op te breken met iedereen die niet met je wil meedromen. Je zult ouderling zijn van een gemeentelid dat met dit boek in de hand het recht claimt op zijn persoonlijke droom. Het gevaarlijkste is nog wel dat Van der Steen zich bedient van de waarheid. ,,Blijf dicht bij God. De veiligste plaats in deze wereld is om dicht bij hem te zijn.’’

Van der Steen is een verwante, een gelovige, hij is gegrepen door hetzelfde Evangelie. Maar hij evangeliseert in Amerika, op Hawaï, in Ermelo, Bosnië en India – hij trekt rusteloos verder en wie zegt dat het geloof van zijn bekeerlingen beklijft? Van der Steen benadrukt voortdurend dat je Gods stem moet volgen in je leven. Maar in zijn boek komt de auteur per saldo toch over als een ongeleid projectiel. Hoe is dat te rijmen?

Nederlands dagblad, 11-3.2009

HOME

Meer over Trin