Radicaler rooms dan ooit

De nieuwe Katechismus van de Katholieke Kerk

(De onderstaande beoordeling is in april 1995 verspreid door de toenmalige directeur van de Belgisch Evangelische Zending.)

Eindelijk is de Nederlandse vertaling van de nieuwe r.-k. katechismus verschenen. En zoals te verwachten was, is daarin de oude r.-k. leer herhaald. Wel is die leer vaak verhuld achter een rookgordijn van Bijbelteksten en vrome woorden. Daarom kan dit boek voor simpele protestanten een misleiding zijn. Ze zouden er ten onrechte een zwaluw in kunnen gaan zien, die een reformatorische lente aankondigt. Met het oog daarop lijkt het mij goed om enkele belangrijke leerstukken zoals die verwoord zijn in deze katechismus, te leggen naast de leer van de Bijbel.

Schrift en traditie

De katechismus herhaalt dat Gods openbaring niet slechts in de Schrift is te vinden, maar dat we daarvoor ook aangewezen zijn op de overlevering. Over de leer die enkel door de overlevering tot ons gekomen is, zegt hij dat 'zij wel nauw verbonden is' met de heilige Schrift (nr. 78), maar dus niet hetzelfde is als de leer van de Schrift. Als reformatorische christenen belijden wij: "Wij geloven dat deze Heilige Schrift de wil van God volkomen vervat en dat al hetgeen de mens schuldig is te geloven om zalig te worden daarin genoegzaam geleerd wordt (Ned. Geloofsbelijdenis art.7). Rome verwerpt dus nog altijd het Sola Scriptura van de Reformatie.

De absolute macht van de paus

"De paus van Rome heeft, juist krachtens zijn ambt als plaatsvervanger van Christus en herder over de gehele kerk. de volledige, hoogste en universele macht, die hij altijd vrij kan uitoefenen" (nr. 882). Krasser kan men de absolute dictatoriale macht van de éne man in Rome niet uitdrukken. Zij macht is 'volledig'. Ze is dus op geen enkele wijze beperkt door niets en niemand op aarde. Ze is 'universeel', dat betekent: de paus kan overal in de wereld ingrijpen waar hij wil; waar en wanneer hij dat wil. Nooit kan of mag iemand hem, met beroep op Gods Woord, op de vingers tikken. Zijn woord is absolute wet op aarde. Hij kan zijn absolute macht "altijd vrij uitoefenen"." Hoe is het mogelijk dat in onze tijd, nu de vreselijke uitwassen van zoveel dictaturen van nazisme en communisme zichtbaar zijn geworden, sommigen nog steeds vertrouwen hebben in die éne man in Rome met zijn absolute macht, terwijl hij evenzeer een zondig mens is met machtsbegeerte zoals wij die allen zijn! Waarom niet vertrouwen in de Goede Herder, Christus, alleen? Het verbaasde mij ook dat men het woord vicarius Christi niet met het mildere 'plaatsbekleder', maar met het veel radicalere "plaatsvervanger van Christus' heeft vertaald. Wat Christus voor de Zijnen was, toen Hij nog op aarde leefde, is sinds Zijn hemelvaart de paus. Die man heeft Zijn plaats ingenomen.

De absolute aanspraken van de R.-K. Kerk

"De enige kerk van Christus (...) verwezenlijkt zich (subsistit) in de katholieke kerk, die bestuurd wordt door de opvolger van Petrus en de bisschoppen die met hem in gemeenschap leven" (nr. 816) Dit is een citaat uit het tweede Vaticaans concilie. Ook hier valt mij de radicale vertaling op van het woord subsistit. Prof. mag. dr. G. Philips had het in de "Dogmatische Constitutie over de Kerk" aldus weergegeven: "Deze kerk (....) bevindt zich in de katholieke Kerk" (nr. 8). Daardoor werd de mogelijkheid enigszins open gehouden dat die kerk zich ook in andere kerken zou bevinden. Maar dat wordt door deze vertaling uitgesloten.

Een schouderklopje van Rome

Overigens wordt die pretentie dat de R.-K. Kerk de enige kerk van Christus is ook nog op andere wijze onderstreept. Zo wordt geleerd dat "alle mensen geroepen zijn" om lid te worden van de R.K. -Kerk (nr. 836). Er wordt onderscheid gemaakt tussen rooms-katholieken die overgaan naar een kerk van de Reformatie, en hen die in het protestantisme geboren worden. "Zij die nu in gemeenschappen worden geboren die voortgekomen zijn uit dergelijke breuken en die er het geloof in Christus in zich opnemen, kan men de zonde van afscheiding niet aanrekenen" (nr. 818). Die zonde moet men dus wel de reformatoren aanrekenen en daarnaast hen die ook in onze tijd de R.-K. Kerk verlaten en overgaan naar een kerk van de Reformatie. Mijn vraag: moeten protestanten blij zijn met dit schouderklopje van Rome: "Jullie zijn er wel helemaal naast, omdat je geen lid bent van onze kerk; maar omdat jullie in het protestantisme geboren zijn, zijn jullie op dit punt niet toerekeningsvatbaar"?

 

Afhankelijk van de r.-k. sacramenten

Opnieuw wordt ingescherpt dat de mensen het heil ontvangen door de sacramenten van de R.-K. Kerk. Die sacramenten werken ex opere operato, "letterlijk: 'door het feit zelf dat de handeling verricht is'. Ze zijn daarom "heilsnoodzakelijk voor de gelovigen" (nr. 1128, 1129). Dat wordt met name duidelijk, waar de katechismus handelt over de biecht. Die is noodzakelijk voor de vergeving der zonden "voor hen die na het doopsel zwaar gezondigd hebben en die zo de doopgenade verloren hebben. Het boetesacrament biedt hun een nieuwe gelegenheid om de genade van de rechtvaardiging terug te vinden" (nr. 1446). De rechtvaardigmaking kunnen we dus volgens Rome verliezen en we ontvangen ze dan enkel door de bemiddeling van de pastoor of van een andere r.-k. priester weer terug. Dat is radicaal in strijd met wat Paulus leer: "Wij dan gerechtvaardigd zijnde uit het geloof ..." (Rom. 5:1). "Er is geen enkele zonde, hoe zwaar ook, of de heilige kerk kan haar vergeven" (nr. 981). Maar Jezus heeft gezegd: "opdat zij vergeving der zonden ontvangen ... door het geloof in Mij" (Hand. 26:18), dus niet door het geloof in de R.-K. Kerk en in haar sacramenten. Het is dan ook een vreselijke aanmatiging, wanneer de R.-K. Kerk leer dat de mensen "alle doodzonden in de biecht moeten opsommen, zelfs wanneer deze zeer verborgen zijn" en slechts een (niet uitgevoerd) verlangen naar ontucht betreffen (nr. 1456); en dat de priester dan kan zeggen: "Ik ontsla u van uw zonden" (nr. 1449)

De verdienstelijkheid van onze goede werken

Ook die wordt onverbloemd geleerd. Wij kunnen "echte verdienste (Het is de katechismus die deze woorden cursief afdrukte en dus benadrukt. HJH) verwerven" (nr. 2009). Met het concilie van Trente waarnaar overigens vaak verwezen wordt, leert de katechismus" "Wij kunnen de genade verdienen (weer cursief van de katechismus. HJH), die nuttig zijn voor onze heiliging, voor de groei van de genade en de liefde, alsook voor het verkrijgen van het eeuwig leven" (nr. 2010). Maar genade die we zouden verdienen, is geen genade meer. Paulus laat daarover geen twijfel bestaan: "En indien het door genade is, zo is het niet meer uit werken; ander is de genade geen genade meer" (Rom. 11:6). Een "verdiende genade" is een innerlijke tegenspraak, een vierkante cirkel.

geblinddoekt naar de hel

Ook de andere r.-k. dwalingen worden opnieuw geleerd, zoals het belang van de Mariaverering, omdat zij onze middelares is (nr. 969), het vagevuur als noodzakelijke loutering na de dood (nr. 1030), aflaten die de paus kan verlenen, omdat die gedekt zijn door "de schat van de verdiensten van Christus en de heiligen" (nr. 1478), de verering van beelden van Christus en de heiligen die aangemoedigd wordt (nr. 2131) enz. Het klinkt hard, maar ik moet het toch zeggen: zo doet de R.-K. Kerk door haar valse evangelie (van de zaligmaking door de sacramenten en de goede werken) de mensen een blinddoek om en jaagt ze naar de eeuwige dood. Ik moet dat helaas zeggen, omdat de Schrift en de belijdenis dat leren.