De opwekkingsliederen
Wat zijn de
voornaamste bezwaren tegen de Opwekkingsbundel?
1. Grote eenzijdigheid
De
opwekkingsbundel is het speciale project van Wiesje Hoekendijk (de
voormalige vrouw van de pinksterleider Ben Hoekendijk, de oprichter van Stichting
Opwekking).
Zij heeft zelf in een interview verteld dat de opwekkingsbundel niet bedoeld
was om de bestaande bundels te vervangen. De bundel was bedoeld als aanvulling.
Omdat in de andere bundels weinig aanbiddingsliederen stonden (let wel,
aanbidding in de charismatische betekenis van het woord), heeft men de
Opwekkingsbundel gemaakt, als aanvulling op de bestaande bundels. In
evangelische kring zong men uit de bundel van Johannes de Heer, in
pinksterkringen uit Glorieklokken.
Tot haar
verbazing, zo vertelde ze, zag ze na enige tijd dat haar Opwekkingsbundel
uiteindelijk de andere bundels naar de rand duwde of helemaal deed verdwijnen.
Dat vond ze zelf geen goede zaak, vanwege de eenzijdigheid van de bundel.
2. De leer
achter veel van de liederen deugt niet
Er zijn
liederen die onbijbelse charismatische leerstellingen uitdragen.
Dan heb je de
zogenaamde "Kingdom Now" liederen.
(De Kingdom Now theologie, ook wel
Dominion theologie genoemd, gaat er van uit dat we nu al in het duizendjarig
rijk leven. De duizend jaar uit Openbaring 20:1-7 wordt dan symbolisch opgevat
voor het tijdperk van de christelijke gemeente. In het duizendjarig rijk is
Christus koning (De Heer regeert, etc.). We zijn nu al, zo stelt men, in het
duizendjarig rijk, dus Christus is koning. We moeten alleen nog als gemeente
door geestelijke oorlogvoering de macht in de wereld overnemen en dan kan
Christus terugkomen. Nauw hiermee verbonden is de Latter Rain stroming in de
pinksterbeweging. En de Apostolic Restoration Movement. Joels Army, de gemeente
als the man-child, die met ijzeren scepter de wereld zal regeren)
En een zeer
groot bezwaar is dat achter veel liederen de zogenaamde aanrakingstheologie
zit. De liederen gaan over een aanraking van God, er wordt gebeden om een
aanraking van God, die aanraking wordt als heel belangrijk voorgesteld, soms
zelfs als de sleutel voor een overwinnend christenleven. De liederen gaan
eigenlijk nog een stap verder dan alleen het bidden om een aanraking. De
liederen zijn er muzikaal op ontworpen, gecomponeerd, om door het zingen van
het lied zelf de gewenste aanraking (beleving) van God te krijgen. Om in
een staat van contemplatie, van directe Godservaring te komen.
De in
charismatische kring meest gebruikte methode (techniek) om tot de gewenste
Godservaring te komen is het zingen van de zogenaamde aanbiddingsliederen. De
hele dienst is er dan op gericht, er op toegelegd, om via het opbouwen van de
aanbidding te komen tot de ervaring van God, tot het schouwen, tot
liefdesextase. Als wij aanbidden komt, zo leer men, God dichterbij, het trekt
God aan, het doet God tot ons naderen.
Een voorbeeld.
Lied 488 uit de Opwekkingsbundel.
Heer, ik kom tot U, Neem
mijn hart, verander mij.
Als ik u ontmoet vind ik
rust bij U.
Want Heer ik heb ontdekt,
dat als ik aan Uw voeten ben
trots en twijfel wijken voor
de kracht van uw liefde
Refrein
Houd mij vast, laat uw
liefde stromen.
Houd mij vast, heel dicht
bij uw hart.
Ik voel uw kracht en stijg
op als een arend.
Dan zweef ik op de wind,
Gedragen door uw Geest en de
kracht van uw liefde.
Heer komt dichterbij dan kan
ik uw schoonheid zien
En uw liefde voelen, diep in
mij.
En
Heer, leer mij uw wil zodat ik U steeds dienen kan
En
elke dag mag leven door de kracht van uw liefde.
Refrein (2 maal)
Houd mij vast, laat uw
liefde stromen, ……
Dan zweef ik op de wind,
gedragen door uw Geest
en de kracht van uw liefde
Het lied heeft de vorm van een gebed. Er
wordt gebeden om een ontmoeting met de Heer. Vandaar het "Heer, ik kom
tot U", "Heer kom dichterbij" en het "als ik
U ontmoet." Het gevolg van deze ontmoeting is dat je
gaat zien en voelen. "Heer komt dichterbij, dan kan ik uw schoonheid zien
en uw liefde voelen, diep in mij." En "Ik voel
uw kracht en stijg op als een arend." Er wordt gebeden: "laat
uw liefde stromen."
Deze gevoelsontmoeting met de Heer
heeft, volgens het lied, verschillende gevolgen. Als we God ontmoeten en
daardoor de liefde van God in ons voelen stromen "dan wijken trots en
twijfel voor de kracht van uw (Gods) liefde." Het diep in ons voelen
stromen van Gods liefde heeft verder, volgens het lied, tot gevolg dat we
opstijgen als een arend. "Ik voel uw kracht en stijg op als een
arend, dan zweef ik op de wind, gedragen door uw Geest en de kracht van uw
liefde." Dus ik voel en als gevolg daarvan stijg ik op. Ik voel en ik
zweef. Ik voel en wordt gedragen door de kracht van uw liefde.
Dit is een zuiver voorbeeld van een
mystiek lied. In het lied gaat het om het verkrijgen van een ontmoeting met
God. Het gaat om het verkrijgen van een aanraking van God. Het gevolg is dat je
God gaat schouwen en voelen, zo staat het ook letterlijk in het lied.
Dit zijn precies de twee doelen van de mystiek: het schouwen van God, dat is
het doel van het platonisme, en het voelen van God, de extase, dat is het doel
van het neoplatonisme. De aanraking is volgens het lied levensveranderend en
het doet je opstijgen, het maakt je tot een overwinnend christen. Het doet je
zweven, het doet trots en twijfel wijken, het verandert je, je vindt er rust.
Het gebed wat in dit lied wordt gegeven komt samengevat neer op "laat me
iets voelen, dan komt het in orde."
De melodie is er op gemaakt om het
gewenste "gevoel" te bevorderen. Kijk naar het door de melodie
ondersteunen van de emotionaliteit (b.v. het slepend aanhouden van de toon in
het refrein bij de woorden: houd, stromen, liefde.) Ook wordt op het laatst
toegewerkt naar een hoogtepunt door het tweemaal herhalen van het refrein met
als slot nogmaals een stuk van het refrein. Dat driemaal herhalen van het meest
emotionele deel aan het eind van het lied geeft de gelegenheid om je weg te
laten voeren door de emotie.
Stel dat, mede door het zingen van het
lied, het gewenste gevoel wordt verkregen. Je voelt diep in je binnenste Gods
liefde stromen. Je stijgt op. Je gaat de lucht in. Maar wat gebeurt er vervolgens
op het moment dat je Gods liefde niet meer voelt stromen? Dan volgt er
een vliegramp, een crash, want dan stort je geestelijk neer.
De bijbel spreekt in Jesaja 40:31 ook
over het opstijgen als met arendsvleugels. Daar gaat het echter niet om een aanraking
van God, een ontmoeting met God die je doet zweven. Daar gaat het om geloof.
Wie de Here verwachten (een uitdrukking van geloof, vertrouwen, rekenen op Gods
beloften van bijstand en uitredding) die putten door het geloof nieuwe kracht
en stijgen op. In lied 488 ontbreekt het geloof geheel. Daar is het "wie
de Here verwachten" veranderd in "wie de Here voelen."
De inhoud van het lied is niet bijbels. Het
leert leven op gevoel in plaats van door geloof. Het gaat tegen de bijbel
in. Het is heidens, platonisch en neoplatonisch van inhoud. Het klinkt alleen
maar christelijk omdat christelijke termen worden gebruikt.
Mensen zeggen toch dat ze gezegend zijn
door het lied. Naar hen luisterend lijkt het er op dat sommigen niet naar de
rationele inhoud van het lied kijken. Het dringt helemaal niet tot hen door wat
er letterlijk staat. Men pikt er willekeurig uitdrukkingen uit die men
vervolgens vanuit de eigen bijbelkennis toch min of meer bijbels invult.
Een tijd geleden hoorde ik het lied voor
het eerst in de dienst zingen. Ik had eerst niets in de gaten. Tijdens het
zingen van het lied nam de verbijstering toe, toen tot me doordrong wat er
gezongen werd. Mijn mond viel werkelijk open van verbijstering. Het is
ongelofelijk dat dergelijke liederen in de baptistengemeente gezongen worden.
Op de basisbijbelstudie leer ik de mensen dat ze niet op hun gevoel moeten
leven. En zondags worden vervolgens dit soort liederen gezongen.
Er
staan vele van dergelijke liederen in de Opwekkingsbundel. Elke jaar worden er
liederen toegevoegd. Je kunt aan de volgorde in de bundel zien dat de liederen,
over de jaren gezien, mystieker worden. Steeds meer ervaringsgericht. Met
steeds minder bijbelse en leerstellige inhoud.
Liederen
als het hierboven behandelde lied 488 kun je typeren als
"zweefliederen."
Contrasteer
dit "zweeflied" met het volgende, in evangelische kringen vroeger
heel populaire lied "When we walk with the Lord in the light of His
word" ("Hij die rustig en stil")
De
kern van het refrein luidt: "Trust and obey there is no other way to be
happy in Jesus than to trust and obey" (Vertrouw en geloof, er is geen
andere weg om gelukkig te zijn in Jezus dan te vertrouwen en te gehoorzamen).
In
dit lied wordt de bijbelse spiritualiteit, het bijbelse geestelijk zijn, kernachtig
onder woorden gebracht:: "Geloof en gehoorzaamheid". Dit soort
liederen zijn verdrongen door allerlei mystieke "zweefliederen".
De
zweefliederen worden gebruikt om in een trance te komen. Het zijn in feite
tranceliederen. Daarom lijken sommige (zeker charismatische) diensten
tegenwoordig zo op de popconcerten die ik voor mijn bekering placht te
bezoeken. Ook daar ging men in trance op de muziek. Een tijd geleden was ik in
een samenkomst in een volle evangelie gemeente. Een lied werd opgegeven. Nog voor
de muziek het lied inzette gingen sommigen al in de houding staan: armen
opgeheven, ogen dicht, blik in vervoering naar boven gericht. Dit alles schept
een surrealistische onwezenlijk sfeer.
Veel ouderwetse
evangelicals vinden het langdurige zingen van praiseliederen, dan gaat het
vooral om die van het mystieke type, nauwelijks te verdragen. Anderen zijn
daarentegen naar het lijkt verslaafd aan dit soort liederen. Verslaafd
aan de gevoelsbewegingen die dit soort liederen opwekken. De oude liederen
"smaken" hen niet omdat er niet of nauwelijks op "gezweefd"
kan worden.
Een ander
bezwaar van de opwekkingsliederen is dat het Godsbeeld zeer eenzijdig is.
3. Lege
liederen
Veel liederen
zijn erg vaag. Vele liederen hebben bijna geen bijbelse inhoud.
4. Ze hebben de plaats van liederen met een veel
rijkere bijbelse inhoud ingenomen
Armoedige liederen hebben de bijbelsgezien veel rijkere liederen
verdrongen. Liederen die de eeuwen hebben doorstaan worden vervangen door lege
liederen.