De bijbel over geloof, gevoel, ervaring en mystiek

      Inhoudsopgave  (klik op de linken)

1.      Gericht op geloof en gehoorzaamheid, niet op gevoel en ervaring

2.      Ervaringen zijn het gevolg van geloof en gehoorzaamheid

3.      Een christen moet niet op zijn gevoel leven

4.      Een christen beleeft van alles

5.      Ik merk zo weinig van God

6.      De valse weg van de mystiek

7.      De voornaamste technieken die door mystici worden toegepast

8.      De Reformatie bracht een grote opruiming

9.      Hoogliedmystiek

10.  Aanrakingstheologie als achtergrond van vele praiseliederen uit de opwekkingsbundel

11.  De grote invasie van de mystiek in de evangelische beweging

 Bijlage A. Kenmerken van de mystiek - een overzicht

 Bijlage B. De Charismatische beweging

       Bijlage C. Een getuigenis

 

1. Gericht op geloof en gehoorzaamheid, niet op gevoel en ervaring 

De bijbel roept de christenen telkens op tot geloof en gehoorzaamheid. Daar ligt de nadruk op. De nadruk ligt niet op gevoel of het zoeken van gevoelservaringen.

Bij onze bekering zijn wij gebracht "tot gehoorzaamheid des geloofs" (Rom. 1:5). Geloof en gehoorzaamheid gaan samen in de bijbel. Het geloof toont zich in de werken, in gehoorzaamheid. Want zonder de werken is het geloof dood (Jak. 2:17).

Hebt geloof in God zegt de Here Jezus (Marcus 11:22). Zonder geloof is het onmogelijk om Gode welgevallig te zijn (Hebr. 11:6). Er staat van de christenen geschreven dat zij "wandelen in geloof en niet in aanschouwen" (2 Kor. 5:7) . De bijbel zegt "u geschiede naar uw geloof" (Matth. 8:13) We worden behouden door het geloof (Efeze 2:8,9). Wat is de overwinning die de wereld overwint? Het antwoord is "ons geloof" (1 Joh. 5:4,5).

Het gaat in het geestelijk leven om dagelijkse geloofsgehoorzaamheid. Geloof in God en het woord van God. Dat betekent: het woord van God voor waar aannemen, er op vertrouwen en er naar handelen. We moeten als christenen leven uit een standvastig geloof in Gods woord, in Gods beloften en in de feiten die in het woord vermeld worden.

2. Ervaringen zijn het gevolg van geloof en gehoorzaamheid 

De bijbel is niet tegen gevoel en ervaringen. Volgens de bijbel zijn ervaringen echter geen doel op zich. Echte bijbelse ervaringen zijn het gevolg van geloof en gehoorzaamheid. Als een christen zich richt op geloof en gehoorzaamheid dan volgen de ervaringen vanzelf.

De bijbel spreekt b.v. over "de vrede die alle verstand te boven gaat". Moeten wij die vrede gaan zoeken via b.v. meditatietechnieken of door stil te worden voor God? Wel nee, deze vrede komt automatisch als je gelooft en gehoorzaamt. Lees wat er staat in Filippenzen 4:6,7. "Weest in geen ding bezorgd, maar laten bij alles uw wensen door gebed en smeking met dankzegging, bekend worden bij God. En de vrede Gods die alle verstand te boven gaat zal uw harten en uw gedachten behoeden in Christus Jezus." Hier vinden we een opdracht gevolgd door een belofte. Als je in geloof doet wat er staat, dan volgt een ervaring. Als je doet wat in vers 6 staat, dan zul je ervaren wat in vers 7 wordt beschreven. Als je je wensen met dankzegging bekend maakt bij God dan is het gevolg dat de vrede van God in je hart komt. En die vrede zal je hart en je gedachten behoeden. Dus de bijbelse weg tot vrede is: je wensen, je verlangens, je zorgen, bij God brengen. En wel met dankzegging. Danken is een uiting van geloof.

Enige tijd terug heb ik op een basisbijbelstudie gesproken over de vervulling met Gods Geest (Efeze 5:18). Aan de hand van de bijbel is uitgelegd wat de vervulling met Gods Geest inhoudt en hoe we die vervulling kunnen beleven. Ieder kind van God is wedergeboren en heeft de Geest van God in zich wonend. De Geest van God zal iedere christen automatisch vervullen als Hij daartoe de ruimte krijgt. (Voor een nadere uitleg, zie bij de basisbijbelstudies, in "de praktijk van christenleven I", studie 11) Onder meer is uitgelegd dat onbeleden zonde de vervulling met Gods Geest blokkeert. Eén van de aanwezige christenen werd door God tijdens de bijbelstudie bepaald bij een concrete zonde. Die zonde heeft ze daarna tegen God beleden en ook tegen de persoon die ze had benadeeld. Enkele dagen daarna vertelde ze me het volgende: "Gisteren liep ik op het schoolplein en toen merkte ik zo de liefde van God dat ik er een tijd stil van heb moeten staan." Ze was er zelf door verrast en vroeg aan mij of dit niet vreemd was. Ze had er dus in het geheel niet naar gezocht. Deze ervaring, deze overweldigende ervaring van de liefde van God, was het gevolg van haar geloofsgehoorzaamheid. Ze had door die ene zonde te belijden de laatste blokkade uit haar leven verwijderd met als gevolg een hernieuwde vervulling met Gods Geest wat, in haar geval, ook deze ervaring tot gevolg had.

De bijbelse volgorde is dus geloof en gehoorzaamheid gevolgd door ervaringen. En zelfs dan zijn ervaringen, ik heb het nu over gevoels-ervaringen, niet het doel, maar slechts een bijproduct dat God al of niet kan geven. Want ook zonder gevoelservaringen blijven we als christen in geloof staan op de feiten en beloften uit Gods woord. Als je de volgorde "geloof gevolgd door ervaring" omkeert dan loop je vast in je geestelijk leven. Dan span je het paard achter de wagen. God antwoordt niet op het zoeken naar ervaringen. De bijbel zegt immers duidelijk dat het zonder geloof onmogelijk is om God welgevallig te zijn (Hebr. 11:6). Er staat geschreven: u geschiede naar uw geloof. (Matth. 8:13) Dus als er geen geloof is dan geschiedt er weinig.

Het dieper leren kennen van de Here Jezus is ook het gevolg van gehoorzaamheid. In Johannes 14:21 staat: "Wie mijn geboden heeft en ze bewaart, die is het die Mij liefheeft …. en Ik zal Mijzelf aan Hem openbaren" (Joh. 14:21). Openbaring volgt op geloofsgehoorzaamheid. Het woord van God geloven en gehoorzamen, de geboden van Jezus bewaren. Daaruit blijkt je liefde tot Jezus. De Here Jezus geeft aan mensen die dat doen de belofte dat Hij Zichzelf aan hen zal openbaren.

3. Een christen moet niet op zijn gevoel leven 

Het algemene principe staat onder meer in 2 Kor. 5:7 "want wij wandelen in geloof en niet in aanschouwen." Hier wordt aanschouwen tegenover geloof gesteld. Aanschouwen, betekent zien, het staat voor de zintuigen waarmee we dingen ervaren. Als christenen behoren wij echter niet door "ervaren" te wandelen maar door het geloof in de door God in de bijbel geopenbaarde feiten. Een christen leeft door het geloof. Het geloof in Gods woord, de feiten die daar staan, de beloften die daar worden gegeven. Daar steunt hij op, daar laat hij zich door leiden.

Gevoel op zich is niet verkeerd. Het is waardevol, het hoort bij ons menszijn, zo heeft God ons gemaakt. Gods Geest geeft ook allerlei gevoelens b.v. blijdschap (Gal. 5:22). We kunnen echter niet op ons gevoel steunen en ons daar door laten leiden omdat het gevoel onbetrouwbaar is. Het gevoel wordt niet alleen door de Geest van God beďnvloed maar ook door allerlei andere zaken, zoals b.v. de toestand van ons lichaam.

Het gevoel bedriegt ons vaak. Het gevoel zegt dan iets anders als de waarheid. Het gevoel zegt dan iets anders als het woord van God. Zo staat b.v. in de bijbel dat de Here God ons geenszins, dat wil zeggen in geen enkel geval, zal begeven of verlaten. "want Hij heeft gezegd: Ik zal u geenszins begeven en u geenszins verlaten" (Hebr. 13:5,6). Toch kunnen we ons verlaten voelen, vooral in tijden van beproeving. God lijkt ver weg, alles zit tegen, enzovoorts. De waarheid is dat we ons wel verlaten kunnen voelen maar dat we nooit verlaten kunnen zijn. In dit geval is het gevoel van verlatenheid een leugen, want het is in strijd met Gods woord. Je moet dan tegen dat gevoel in gaan, er in geloof weerstand aan bieden. Bijvoorbeeld door te bidden: "Ik dank U dat U mij nooit zult begeven en verlaten. Ik verwerp die gevoelens en gedachten die zeggen dat U me verlaten hebt. Het zijn leugens. Ik geloof wat uw woord zegt." Zo moeten we het schild van het geloof ter hand nemen (Efeze 6:16) door in geloof vast te houden aan het woord van God, desnoods tegen ons gevoel, onze gedachten en "ervaringen" in.

We moeten weerstand bieden aan onware, leugenachtige, gevoelens en gedachten. Een treffende illustratie van hoe dat in de praktijk te doen, geeft de Indiase evangelist Bakth Singh. In één van zijn boeken vertelt hij hoe hij in het noorden van India, onder grote ontberingen en vaak alleen, het evangelie aan het uitdragen was in een zeer vijandige omgeving. Een gevoel van ontmoediging overviel hem daarbij geregeld. Hij liet zich daar echter niet door meeslepen. Hij ging er door geloof tegen in. In die situatie ging hij, zo vertelt hij, op zijn knieën en bad: "Here ik dank U dat U nog steeds dezelfde bent en dat uw beloften nog steeds dezelfde zijn."

Eén van de eerste lessen die we als christen moeten leren is dat we niet op ons gevoel moeten leven. Zolang we op ons gevoel leven zullen we niet of nauwelijks geestelijk groeien. Dan is er ook geen geestelijk ruggegraat als het moeilijk wordt, als er strijd komt, als beproeving komt. Het gevoel gaat op en neer en als we op gevoel leven dan zullen we ook op en neer gaan.

Vele, vooral jonge christenen, leven onbewust vanuit de idee: "Als ik het niet voel dan is het niet waar. Als ik het niet voel dan heb ik het niet meer." Waar baseren we b.v. de zekerheid dat we door God geliefd zijn op? Doen we dat op het voelen, het ervaren, van die liefde, of rust die zekerheid op het onveranderlijk woord van God? Bij velen is het zo dat ze het alleen kunnen 'geloven' als ze het ervaren, als ze het voelen "diep in hun binnenste." Daarom willen ze het steeds voelen en als ze het niet voelen zijn ze van streek. De oorzaak van deze houding is in feite ongeloof of kleingeloof. Men heeft niet genoeg aan de verzekeringen uit Gods woord, die in het geloof aanvaard moeten worden. Men wil het ervaren in plaats van het te geloven. In plaats van in geloof te gaan staan op de in de bijbel vermelde feiten en beloften. Het komt er op neer dat niet meer geloof, maar ervaren, het principe is van waaruit men leeft.

Hoe weet ik dat God mij liefheeft? Is dat omdat ik zijn liefde voel stromen, diep in mijn binnenste? Het juiste en bijbelse antwoord is treffend geformuleerd in een bekend Engels kinderliedje dat als volgt luidt: "Jesus loves me this I know, for the bible tells me so." Ik weet dat Jezus van me houdt want dat staat in de bijbel. Dat Jezus van mij houdt is daarom een feit. En of ik dat op dit moment nu wel of niet voel of ervaar verandert niets aan de waarheid van dat feit. "Uw woord is de waarheid" (Johannes 17:17). Zoals Gods woord het zegt zo is het. Dat is het uitgangspunt. Gelukkig doet de Here God ons ook vaak zijn liefde op allerlei wijzen ervaren, maar dat is niet de grond voor onze zekerheid geliefd te zijn.

God heeft zijn liefde jegens ons bewezen. En als iets bewezen is dan kunnen en mogen we daar niet meer aan twijfelen. "God echter bewijst zijn liefde jegens ons, doordat Christus, toen wij nog zondaren waren, voor ons gestorven is" (Rom. 5:8). De Here Jezus had zoveel voor ons over dat Hij voor ons de moeilijke weg van het kruis is gegaan. En dat nog wel terwijl we het helemaal niet verdienden of het waard waren. Onverdiende goedheid, genade, onbegrijpelijke liefde. Hoe kunnen we in het licht van dit vaststaande feit ooit twijfelen aan Gods liefde jegens ons? Hoe zal Hij, die zelfs zijn eigen Zoon niet gespaard, maar voor ons allen overgeven heeft, ons met Hem ook niet alle dingen schenken?

Een ieder die wandeltochten heeft gemaakt weet uit ervaring dat het heel prettig is om onder begeleiding van een muziekcorps te marcheren. Zonder begeleiding van de muziek gaat het zwaarder. Toch moet je ook dan, zonder de muziek, blijven marcheren, wil je het doel, dat is de eindstreep, halen. Zo is het ook in het geestelijk leven. Als God gevoel geeft (als God je b.v. zijn liefde in je gevoel doet ervaren, diepe gemeenschap met Hem, vreugde) dan is het veel makkelijker marcheren, maar ook zonder de muziek, zonder dat gevoel, moeten we blijven marcheren en God gehoorzamen.

4. Een christen beleeft van alles 

Hieronder volgen een aantal ervaringen die een christen volgens de bijbel kan hebben Ik heb het bewust over ervaringen en niet over gevoelens. Ervaring is ruimer dan gevoelens. In willekeurige volgorde heb ik hieronder enkele dingen vermeld.

Gebedsverhoring

Dit behoort bij de normale ervaring van een christen. De Here Jezus heeft immers gezegd "een ieder die bidt ontvangt" (Matth. 7:7). En er staat "dit is de vrijmoedigheid, die wij tegenover Hem hebben, dat Hij, indien wij iets bidden naar zijn wil, ons verhoort" (1 Joh. 5:14). Gebedsverhoringen zijn een normale ervaring van iedere christen die met de Heer wandelt. We moeten om kunnen kijken en vertellen over gebedsverhoringen.

Demonen die wijken

In confrontaties met boze geesten, b.v. bij hulp aan gebonden en bezeten mensen, mogen we in geloof het gezag van de naam van de Here Jezus uitoefenen. Dan zullen we beleven, ervaren, dat de demonen wijken.

Vrede die alle verstand te boven gaat

Als we onze wensen, onze zorgen, onze strijd, in geloof, met dankzegging bij de Here God bekend maken, dan zal de vrede Gods ons hart behoeden (Filp. 4:6,7).

Onuitsprekelijke blijdschap

Petrus spreekt over onuitsprekelijke vreugde. "Hem (Christus) hebt gij lief, zonder Hem gezien te hebben; in Hem gelooft gij, zonder Hem thans te zien, en gij verheugt u met een onuitsprekelijke en verheerlijkte vreugde, daar gij het einddoel des geloofs bereikt, dat is de zaligheid der zielen." (1 Petrus 1:8,9) Hij gaat er vanuit dat de christenen dit beleven, de vreugde over de vergeving, de zaligheid. Deze vreugde komt niet uit onszelf maar heeft als bron de Heilige Geest. De Here Jezus verheugde zich "door de Geest" (Lucas 10:21). Paulus bad het volgende gebed voor de christenen te Rome: "De God der hope vervulle u met louter vreugde ….. door de kracht des Heiligen Geestes" (Rom. 15:3) . "De vrucht van de Geest is …. blijdschap" (Gal5:22). Als de vrucht van de Geest zich openbaart in het leven van een christen dan is daar onder meer blijdschap. Een geestelijke christen wordt gekenmerkt door blijdschap, diepe sprankelende vreugde. Dat was ook wat mij trof in het leven van de christenen die mij met het evangelie in aanraking hebben gebracht. Echte liefde en sprankelende blijdschap. Dat betekent niet dat elke christen dit ook automatisch zo beleeft. Als er onbeleden zonde is in je leven, als je opstandig bent, als je in eigen kracht bezig bent, als je kleingelovig bent, dan bedroef je de Geest van God en zal de openbaring van Zijn kracht in je leven worden gehinderd.

Paulus getuigde dat zelfs in moeilijke omstandigheden er toch nog sprake was van blijdschap. "Als bedroefd maar altijd blijde" (2 Kor. 6:10).

"Is iemand blij te moede laat hij lofzingen." (Jak. 5:13) "Zingt en jubelt de Here van harte" (Efeze 5:19). Het is overigens wel een rationele blijdschap, de bijbel geeft een aantal redenen waarom we ons kunnen verblijden. We verblijden ons niet om het verblijden. Een christen heeft goede redenen om zich te verblijden. Allereerst dat zijn naam staat opgetekend in de hemelen (Lucas 10:20). We kunnen blijde zijn in de hoop, in de komende verlossing, als de Here Jezus terugkomt (Rom 12:12). Er is blijdschap die het gevolg is van de verhoring van de gebeden (Joh. 16:24) . Blijdschap als onze geestelijke en natuurlijke kinderen in waarheid wandelen (3 Joh. :4). Er is voor een christen zoveel reden om te danken. Als we dat doen zal de blijdschap van de Heer ons hart vervullen.

Doorgrond worden door het woord van God

Het woord van God is levend en krachtig, als een tweesnijdend zwaard (Hebr. 4:12) Het ontdekt ons aan onszelf, aan onze zonden, ook aan onze subtiele zonden, aan onze verkeerde houdingen, aan ons vechten in eigen kracht, aan ons bezig zijn naar eigen inzicht.

Dit zal het woord van God doen als we er mee omgaan. Het woord van God is immers het zwaard van de Geest (Efeze 6:16). Als we ons zelf blootstellen aan Gods woord zal God ons door dat woord en door zijn Geest blijven aanspreken op dingen die niet kloppen.

Een toenemende reiniging

Als we tot geloof komen dan keren we ons van alle bewuste zonde af, dat is echter slechts het begin van de grote opruiming. Als we met God wandelen zal God ons telkens weer ergens op aanspreken door zijn woord en Geest. Hij zal ons ook in allerlei situaties brengen waarin het schuim van de zonde naar boven zal komen. Daarom is er ook een dagelijkse bekering nodig, een dagelijks jezelf afkeren van de zonde. God is bezig met een dieptereining. Verder zal terrein voor terrein van ons leven onder controle van Gods Geest komen. Bij je bekering heb je natuurlijk gelijk door dat je niet meer mag stelen, liegen, etc. Maar de subtielere dingen, daar ben je je vaak nog niet van bewust. Een christen moet om kunnen kijken en vooruitgang kunnen zien, op langere termijn. Wat is God bezig om je op dit moment te leren?

Een gebedslast

Als we met God wandelen, speciaal als we onze normale tijden van gebed hebben, dan kan het voorkomen dat God ons in het bijzonder een oproep, een drang, een last, geeft om voor iets of iemand aanhoudend te bidden. Het zuchten van de Geest door je heen, voor een ander of voor een bepaalde situatie. Worstelen in den gebede (Kol. 4:12). Paulus had een "voortdurend hartzeer" en dat dreef hem tot aanhoudend en dringend gebed (Rom. 9:2 ; 10:1). De pijn om mensen die de Heer niet kennen. Nog zo'n normale christelijke ervaring.

God die door je heen anderen zegent

De "ervaring", het beleven, dat God door je heen andere mensen opbouwt in hun geloof, vertroost, sticht, vermaant. Dat je achteraf kun spreken over "hetgeen Christus door mij heen gedaan heeft." Stromen van levend water door je heen (Joh. 7:37,38). God die door je heen andere mensen tot zichzelf trekt en opbouwt in het geloof.

Beleven door God geleid te worden.

God leidt ons door zijn woord, zijn Geest en zijn besturing van de omstandigheden. Dit kan bewust of onbewust gebeuren. Een broeder vertelde me dat hij recent een gedeelte van zijn inkomen voor de Heer apart had gezet. Natuurlijk gaf hij een gedeelte daarvan voor het werk van de plaatselijke gemeente, maar voor de rest bad hij om leiding wat daar mee te doen. Uiteindelijk werd hij bepaald bij een beginnend zendingsechtpaar in België Zij hadden hun support opgebouwd, maar door omstandigheden waren ze eerder in België begonnen dan de mensen, die steun hadden toegezegd, wisten. Er was dus nog geen geld. Geld voor b.v. eten. De broeder had het op zijn hart om deze mensen het overige geld te geven en dat ook snel te doen. Zo heeft hij het ook uitgevoerd. Achteraf hoorde hij hoe dit geld in deze concrete nood had voorzien. Zo had God hem geleidt. Als je in gehoorzaamheid en in gemeenschap met God wandelt zul je ook dit soort dingen beleven.

Troost van God

God die je troost in moeilijke omstandigheden. Als we ons hart voor de Heer uitstorten. Als we b.v. bij het graf van een geliefde staan. Dan is daar in het verdriet de aanraking van Gods Geest die de pijn verzacht. Dan kunnen we beleven wat Paulus van zichzelf getuigt: "als bedroefd maar altijd blijde." (2 Kor. 6:10) Verdrietig maar toch diep van binnen in onze geest tegelijk ook vrede, blijdschap.

Het onmogelijke doen (Filp. 4:11 , Marcus 9:23)

Dat is ook een normale christelijke ervaring. Bijvoorbeeld iemand liefhebben waar we in onze natuurlijke mens helemaal geen liefde voor kunnen opbrengen. Maar door geloof en door de kracht van de inwonende Geest van God kunnen we toch die persoon verdragen en van harte ongeveinsd liefhebben. Dat is overwinning, dat is echte vrijheid, de vrijheid om goed te doen.

Geestelijke honger naar het woord van God ( 1 Petrus 2:2)

Als de Geest van God de heerschappij heeft in het leven van de christen dan is er een honger naar het woord van God.

Een brandend hart (Lucas 24:32)

Als de Here God door zijn Geest de bijbel voor ons opent, tot ons hart spreekt.

Groei in geestelijk inzicht, in het geestelijk verstaan van de bijbel

De geestelijk mens beoordeelt alle dingen (1 Kor. 2:14,15). De bijbel gaat meer en meer open. Na mijn bekering begreep ik nog steeds zo goed als niets van de brieven van de apostel Paulus. Nu begrijp ik er veel meer van.

Zelfverloochening

Dit hoort bij de dagelijkse ervaring van de christen. "Indien iemand achter mij wil komen die verloochene zichzelf en neme dagelijks zijn kruis op en volge mij" (Lucas 9:23).

Gehoorzaamheid aan de Here God brengt voortdurend zelfverloochening met zich mee. Gehoorzaamheid vraagt dan van ons dat we tegen ons gevoel in gaan. De Here Jezus dienen betekent vaak dat we onszelf moeten verloochenen. Je hebt b.v. net gepland om eens even te ontspannen, om eens even je nieuwe CD te gaan beluisteren en daar doet iemand in nood een beroep op je? Of stel dat er een beroep op je wordt gedaan b.v. tot het dienen als oudste. Wat gaat dat betekenen als je daar op in gaat? Daar gaat je vrije tijd. (Natuurlijk moeten we alleen de dingen doen, waar God ons in leidt.) Voor zulke keuzes komen we telkens te staan. In grote en kleine dingen. Je kiest vrijwillig de weg van zelfverloochening. Wie kent deze strijd niet? Ook dit hoort bij de normale christelijke ervaring.

Wat doen we b.v. als God ons overtuigt van zonde, willen we die zonde loslaten, ons er van bekeren? En als dat nodig is die zonde belijden tegenover de mensen waartegen we gezondigd hebben. Of rechtvaardigen we onszelf, praten we het goed.

Lijden in verzoekingen, beproefd worden

Een vriend van me vertelde me een treffend verhaal van de wijze waarop hij direct na zijn bekering werd beproefd. Voor zijn bekering was hij verslaafd aan autoracen. Hij ging er volledig in op. Na zijn bekering voelde hij aan dat dit niet goed was en hij beloofde God dat hij daar mee zou stoppen. Voor zijn bekering had hij losbandig geleefd. Bij zijn bekering had hij God beloofd om daar mee op te houden. In de maanden na zijn bekering werd hij precies op deze twee punten beproefd. Hij kreeg een droomaanbod om te gaan racen. Een grote garagehouder vroeg hem om als coureur voor hem te komen rijden. Alles werd betaald, in een goede auto werd voorzien. Een knappe vrouw probeerde hem te verleiden.

Tot het einde van jezelf gebracht worden

Na onze bekering maken wij vaak de fout te denken dat we naar Gods wil kunnen leven in eigen kracht en naar eigen inzicht. Eigenlijk probeer je dan oprecht voor God te leven, maar je probeert dat los van God te doen. De waarheid van de woorden "Zonder mij kunt gij niets doen" (Joh. 15:5) is nog niet echt tot je doorgedrongen. God gaat ons deze houding af leren, dat doet Hij onder meer door ons voortdurend vast te laten lopen, door ons aan het einde van ons zelf te brengen. Totdat eindelijk tot ons door dringt dat we het zelf niet kunnen, en we ons verlaten op de genade van de Heer. "wanhoopten … opdat wij niet meer op onszelf zouden vertrouwen maar op God" (1 Kor. 1:8,9).

Verdriet over de zonde

In de eerste plaats de eigen zonde. Ook de zonde en de afval om je heen. "zijn rechtvaardige ziel gekweld" (2 Petrus 2:8). Droefheid naar God (2 Kor. 7:8-11).

Strijd met de zonde

Romeinen 7:18,21

"uw worsteling met de zonde" (Hebr. 12:4).

En toch ook beleven dat "door de Geest de werkingen van het lichaam gedood worden" (Romeinen 8:13)

De vrucht van de Geest

Zichtbaar in je zelf, in anderen.

Galaten 5:22

Dit zijn enkele van de normale belevingen, ervaringen, van een christen die geestelijk groeit, van een christen die leeft in geloof, overgave en gehoorzaamheid. Er valt nog veel meer op te noemen, maar het bovenstaande is voldoende om aan te tonen dat alhoewel een christen door geloof wandelt hij wel degelijk allerlei dingen beleeft.

5. Ik merk zo weinig van God 

Deze verzuchting, deze klacht, heb ik in de loop der jaren nogal eens uit de mond van christenen gehoord. Men beleefde blijkbaar weinig of niets van de hierboven beschreven ervaringen.

Wat kan hier de reden van zijn?

Het heeft altijd te maken met één of meerdere van de volgende drie dingen.

1.      Er is zonde, wellicht subtiele zonde, in het leven die niet is beleden, die niet onder ogen wordt gezien.

2.      Er is gebrek aan overgave, beschikbaarheid, gehoorzaamheid. De Geest van God spreekt ergens op aan maar er wordt niet geluisterd.

3.      Er is gebrek aan geloof, aan vertrouwen op God, in plaats daarvan is men bezig in eigen kracht en naar eigen inzicht. Men is los van God, niet in afhankelijkheid, bezig als christen te leven en voor God te werken.

Reiniging van zonde, overgave en wandelen door geloof zijn de drie voorwaarden waaraan we moeten voldoen wil de Geest van God ons vervullen. De Geest van God bewerkt in ons christelijke ervaring. Als we, over een langere termijn gezien, weinig ervaren komt dat omdat de Heilige Geest niet de ruimte krijgt. Zonde bedroeft de Geest van God. Als de Geest ons ergens op aanspreekt en wij weigeren daar op in te gaan dan doven we de Geest uit. Dit is telkens weer het kritieke punt in onze wandel met God. Wat doen we op zo'n moment? Stel dat de Geest me aanspreekt op een concreet punt b.v. in een meningsverschil met mijn vrouw, snauw ik tegen haar en loop vervolgens kwaad weg. Praat ik dit dan goed, rechtvaardig ik mezelf (Ik had toch gelijk, zij moet het eerst maar goed maken) of verootmoedig ik mezelf, erken ik mijn zonde en belijd ik die zonde tegen God en tegen mijn vrouw? Want ongeacht wie er gelijk had, ik had niet mogen snauwen en zo ongeduldig reageren. God wil dat ik goed maak wat ik fout heb gedaan, ongeacht wat de ander doet, ongeacht hoe fout ook de ander is geweest. Ik kan uit ervaring zeggen dat dit niet altijd makkelijk is. Jezelf vernederen voor een ander. Of stel dat de Geest van God je roept om een bepaalde taak te doen, terwijl je er tegen opziet, terwijl je zelf andere plannen had. Wat ga je dan doen? Is ons hart week of verharden we onszelf? "Heden indien, gij zijn stem hoort, verhardt uw harten niet" (Hebr. 4:7) Dit is bijna altijd de diepste reden van geestelijke stagnatie in het leven van christenen. Zelfhandhaving, niet ingaan op de stem van de Heer, die je persoonlijk door de bijbel en Zijn Geest ergens bij bepaalt. Verder is het zo dat, als we in eigen kracht en naar eigen inzicht, los van Gods Geest, bezig zijn, we de Geest van God voor de voeten lopen.

Als je over een langere periode bezien niets merkt van Gods werk in en door je heen dan is er iets mis met je geestelijk leven. Geestelijk leven begint met de wedergeboorte. Zonder wedergeboorte is er geen geestelijk leven. Dus als je helemaal niets beleeft dan is het zinvol om jezelf af te vragen of je wel wedergeboren, of je wel bekeerd bent. Waar sta je op dit punt?

Misschien is er wel geestelijk leven, maar is dat leven heel zwak. Als je niet in geloof en gehoorzaamheid wandelt, als je het regelmatige contact met de Here God door het lezen van de bijbel en het gebed verwaarloost, als je in een omgeving verkeert waar weinig geestelijk voedsel beschikbaar is, dan zal het geestelijk leven daar onder leiden.

Als je het gevoel hebt dat er iets mis is met je geestelijk leven dan is het tijd om je voor de Heer te verootmoedigen. Vraag aan de Heer wat er aan de hand is: "Heer ik ben vastgelopen, wilt U me weer op het goede spoor zetten? Wilt u vaart in mijn leven brengen? U bent de voleinder - Hebr. 12:2 - wilt U het in mij afmaken? Wat is er aan de hand Here God, ik ben bereid om het onder ogen te zien, wat het ook is."

We moeten wel opletten dat we niet in onszelf gaan graven. Als de Here God je ergens op aanspreekt dan is het duidelijk, dan weet je het. Als er iets mis mocht zijn dan zal God het ons wel duidelijk maken, als we ons door Hem laten onderzoeken. Het eigen menselijke hart is arglistig, alleen de Here kan het doorgronden (Jeremia 7:9,10). Daarom moeten we niet aan introspectie aan zelfontleding, doen. In plaats daarvan moeten we ons door God laten doorlichten.

Psalm 139:23,24

"Doorgrond mij, o God, en ken mijn hart, toets mij en ken mijn gedachten; zie, of bij mij een heilloze weg is en leid mij op de eeuwige weg." Dit is een goed gebed. Het is een gebed "naar Gods wil" en zulke gebeden zullen zeker verhoord worden (1 Joh. 5:14,15).

We moeten niet onszelf gaan ontleden. We moeten in de lichtkring van het ontdekkende licht van Gods Geest blijven. We moeten naar het licht toe gaan (Joh. 3:20,21). De bijbel noemt drie bronnen van licht. Het woord van God. "Het openen van uw woord verspreid licht" (Psalm 119:130, Hebr. 4:12). God zelf is licht (1 Johannes 1:5). Als we in gebed tot Hem naderen dan naderen we tot het licht. Verder zijn ook de broeders in de Here licht (Efeze 5:8). Naar de mate dat zij beheerst worden door Gods Geest zal door hun levens het licht van God schijnen. Door deze drie lichtbronnen valt het ontdekkende licht van de Heilige Geest op ons leven. Als je zo het licht opzoekt zal God je vanzelf waarschuwen en duidelijk maken als er iets mis is.

Daarnaast kunnen we advies over ons geestelijk leven vragen aan oudere christenen. Christenen waarvan we zien dat ze met de Heer wandelen, bij wie we een stuk realiteit zien in het geestelijk leven, die de bijbel goed kennen. De Heer heeft immers herders, zielzorgers, leraars gegeven (Efeze 4:11). Een oudere christen, zeker met de gave van zielzorg, ziet vaak snel de zwakke plekken in het geestelijk leven van een christen waar hij een tijd mee omgaat. Helaas willen velen niet van vermaning weten, zelfs niet na een tactvolle biddende, geduldige benadering. Ik ben God zo dankbaar voor de medechristenen die me in de jaren na mijn bekering bij allerlei gelegenheden de spiegel van Gods woord hebben voorgehouden. Dat was soms een erg pijnlijke ervaring, als ze hun vinger op een zwakke plek legden. Alsof er een zwaard door je heen ging, alsof de grond onder je voeten wegzakte. Maar vaak hadden ze gelijk of tenminste gedeeltelijk gelijk. Zelfs onterechte kritiek is nuttig want ook dat houdt ons nederig.

6. De valse weg van de mystiek 

De zondige mens heeft een alternatieve weg uitgedacht voor het bereiken van "godservaringen." Dat is de weg van mystiek. Door het toepassen van allerlei onbijbelse technieken probeert men de gewenste ervaringen te bereiken.

Dit is de grote verleiding waar veel christenen voor vallen. Men beleeft weinig, men onderkent de eigen geestelijke armoede. Maar men wil niet de bijbelse weg van verootmoediging gaan, de bijbelse weg van doorgrond worden door het woord van God, van belijdenis en reiniging, van overgave en geloof. In plaats daarvan gaat men de weg van de mystiek op. Voor deze mensen lijkt de weg van de mystiek een aantrekkelijke mogelijkheid om, met voorbij gaan van de ware bekering, verootmoediging en de dagelijkse geloofsgehoorzaamheid, toch allerlei prachtige ervaringen met "God" te krijgen.

Een bijbels voorbeeld is koning Saul. Saul schoot te kort in vertrouwen op God en in gehoorzaamheid. Hij spaarde Agag (1 Sam. 15), hij offerde zelf (1 Sam 13). Het kritieke punt was echter niet zijn falen in dit opzicht, waar het fout ging was dat Saul zich niet verootmoedigde toen God hem via Samuel aanspraak op zijn zonden. Saul wilde niet buigen. Hij hoorde niet naar de stem van de Heer. Zijn hart was niet week zoals dat van Josia (2 Koningen 22:11,19). Saul reageerde niet zoals David. Ook David viel in zonde maar toen God hem er, via de profeet Nathan, op wees, erkende David dat hij gezondigd had en verootmoedigde hij zich voor de Here (2 Sam. 12). Omdat Saul zich verhardde zweeg God op den duur helemaal (1 Sam. 28:6) Toen merkte hij niets meer van God. Daarop ging Saul de occulte weg op ( 1 Sam. 28:7-25). Hij volgde een andere weg tot het bovennatuurlijke. Zo is de onbijbelse weg van de mystiek ook een alternatieve weg tot het bovennatuurlijke

Dan krijg je pseudogeestelijkheid. Dan krijg je "bijbelgetrouwe" christenen die bewogen boeken schrijven waarin ze vertellen van allerlei ervaringen met God, b.v. hoe ze diep onder de indruk van Gods grootheid "wegsmelten voor God." Maar als je hen beleefd ergens, vanuit de bijbel, in kritiseert dan ontploffen ze van woede.

Mystiek werkt. Er gebeurt echt wat, als je de technieken van de mystiek toepast. Er volgen ervaringen. Het zijn echter pseudo, namaak Godservaringen. Met als bron de eigen ziel of de werking van boze geesten. Boze geesten kunnen ook prachtige ervaringen geven. In het boek "De Goeroe is dood" vertelt broeder Rabi Maharaj van zijn bekering uit het Hindoeďsme tot Christus. Hij was voor zijn bekering zelf actief als goeroe. Hij beschrijft b.v. de ervaring van shakti pat (p. 86). De hindoegelovigen kwamen tot hem om door hem aangeraakt te worden. Als hij hen aanraakte kwam er een gevoel van extase, geluk over hen. Dezelfde ervaringen waar de zogenaamde christelijke mystici over spreken vinden we ook bij b.v. islamitische of hindoe mystici. Zij vertellen ook van prachtige gevoelservaringen, hevig liefdesverlangen naar God, versmelten met God, enzovoorts. Via mystieke methoden verkregen ervaringen zijn in eerste instantie psychologisch maar vaak ook vermengd met occulte invloeden. Bepaalde mystieke technieken openen de deur voor boze geesten. Mystieke spiritualiteit is een psycho-occulte namaak van de echte ervaring met God.

De mystiek heeft een niet-christelijke achtergrond. De theorie waar de mystiek van uitgaat is afkomstig uit het platonisme en het neoplatonisme. Het doel van het platonisme is God "schouwen". Als het ware een blik werpen in de onzichtbare wereld Het doel van het neoplatonisme is de vereniging met God, die wordt beleefd in de extase. Daarom is het hoogste doel van de mysticus nu al in dit leven, met het innerlijk oog, God schouwen en het beleven van de vereniging met God in de liefdesextase. Daar streeft hij naar. Daar is hij op gericht. Deze doelen kunnen echter de toets aan de bijbel niet doorstaan. Wij schouwen God nog niet. "Hem hebt gij lief, zonder Hem gezien te hebben; in Hem gelooft gij zonder Hem thans te zien" (1 Petrus 1:8). Ons doel is ook niet God beleven in liefdesextase maar God verheerlijken door Hem te vertrouwen, te belijden en te gehoorzamen.

De voornaamste techniek van de mystiek is de meditatie. De meditatie kent meestal verschillende trappen. Het begint met concentratie op b.v. een voorwerp, een godsbeeld of een tekst. Bij volharding gaat de concentratie over in de staat van contemplatie, schouwen, het direct ervaren van het bovennatuurlijke. Het schouwen gaat weer over in een totaal verzonken zijn in God of in het object waar men over mediteert. Dus via meditatie bereik je een staat van contemplatie (schouwen, ervaren van het onzichtbare) welke weer leidt tot de staat van vereniging, de liefdesextase.

De weg van de mystiek gaat via een aantal trappen. De eerst is de fase van de reiniging (loskomen van de wereld, versterving, afleggen van zonden). Dit leidt tot de fase van de verlichting (innerlijk begrijpen, zien) wat tenslotte uitloopt op het doel, dat is de fase van de vereniging (de bewust beleefde eenheid met God, de versmelting in de liefdesextase).

 7. De voornaamste technieken die door mystici worden toegepast 

meditatie>Meditatie 

De kern van meditatie is concentratie. Je concentreert je ergens zodanig op dat al het andere wegvalt. Door meditatie keer je jezelf af van de zichtbare wereld en begin je de reis naar de innerlijke wereld.

Ter illustratie volgen enkele meditatieoefeningen uit een bekend boek van een "evangelische" schrijver. "De Nieuwe Levenswandel - de weg naar een actieve beoefening van het geestelijk leven" van Richard Foster. Dit boek, of gedeelten ervan, wordt op tenminste twee evangelische opleidingsinstituten gebruikt bij de cursus geestelijk leven!!

Oefening 1 ( Foster, pagina 32)

Deze oefening is bedoeld om de gedachten tot rust te brengen. Het begint met concentratie op de ademhaling. Ik citeer: "U gaat gemakkelijk zitten, en gaat letten op uw ademhaling. Hierdoor wordt u zich meer bewust van de spanning in u. Haal diep adem, waarbij u langzaam uw hoofd zo ver mogelijk achteruit beweegt. Dan ademt u uit, waarbij u uw hoofd langzaam naar voren laat komen tot uw kin bijna op uw borst rust. Doe dit enkele malen en bid daarbij in stilte een gebed als: 'Heer ik adem mijn geestelijk apathie uit, en ik adem uw licht en leven in.' Dan wordt u van binnen en van buiten stil. Richt uw aandacht dan op de in u wonende Christus. Als uw aandacht gaat naar die brief die nog gedicteerd moet worden, of het raam dat u moet zemen, 'adem' dit dan 'uit' in de armen van de Meester en adem zijn goddelijke vrede in. Luister dan. Blijf de volgende momenten in volkomen stilte zitten. Vraag nergens om. Laat de Heer gemeenschap oefenen met uw geest, u liefhebben. Als er bepaalde indrukken komen is dat goed. Als ze niet komen is dat ook goed."

Mijn commentaar. Concentratie op de ademhaling. Het, op het ritme van de ademhaling, telkens herhalen van een korte spreuk of gebed, ondersteund door lichaamsbewegingen. Dit "gebed" werkt als een mantra. Het is een zogenaamde ontledigingstechniek. Een techniek om jezelf, je denken, leeg te maken om vervolgens passief te wacht op boodschappen van de andere kant. Kun je overigens apathie uitademen? Kun je leven, licht en goddelijke vrede inademen? Het is een techniek om jezelf stil te maken.

Oefening 2 (Foster, p. 33)

"Kies iets wat God geschapen heeft: een boom, plant, vogel, blad, wolk en denk er iedere dag zorgvuldig en biddend over na." De idee erachter is dat God onder meer zijn schepping gebruikt om, ik citeer, "ons iets van zijn leven te geven."

Mijn commentaar. Natuurlijk kunnen we iets van Gods grootheid en heerlijkheid in de natuur zien. Als we er bij stilstaan dat God dat alles gemaakt heeft. Daar gaat het hier echter niet om. Hier neemt men iets van de schepping en gaat er intensief over nadenken, met als bedoeling dat je daardoor iets "van zijn leven" ontvangt. Het gaat niet om de spontane verwondering over Gods grootheid in de schepping. Het is een bewuste poging om via concentratie in de staat van contemplatie te komen waarin God wordt ervaren.

Oefening 3 (Foster, p. 34,35)

De meditatie op een schriftgedeelte.

"Neem een gebeurtenis zoals de opstanding, of een gelijkenis, of enkele verzen, of zelfs één enkel woord en laat het wortel in uw schieten. Probeer de ervaring mee te beleven, en herinner u de aanmoediging van Ignatius van Loyola om daarbij al uw zintuigen in te schakelen. Ruik de zee. Hoor het geklots van het water. Zie de schare. Voel de zon op uw hoofd en de honger in uw maag. Proef het zout in de lucht. Raak de zoom van zijn kleed aan. Francis de Sales heeft ons aangeraden: ' … laat het mysterie waarover u wilt mediteren tot leven komen in uw verbeelding alsof het werkelijk gebeurde in uw aanwezigheid. Als u bijvoorbeeld wilt mediteren over onze Heer aan het kruis stelt u zich dan voor dat u op de heulvel Golgotha staat, en dat u daar alles wat gedaan en gezegd werd op de dag van het lijden van Jezus hoort en ziet.'

Als u het verhaal binnentreedt, niet als passieve toeschouwer maar als actieve deelnemer, denk er dan aan dat Jezus in het eeuwige Nu woont en niet gebonden is aan de tijd, en dat daarom deze gebeurtenis van het verleden voor Hem een levende ervaring in het heden is. Daarom kunt u werkelijk de levende Christus in deze gebeurtenis ontmoeten, door zijn stem worden toegesproken, en aangeraakt worden door zijn genezende kracht. Het kan meer zijn dan een oefening van uw verbeelding; het kan echte confrontatie, een levende ontmoeting zijn. Jezus Christus komt echt naar u toe"

Mijn commentaar. Kijk wat Foster hier met de bijbel doet. Hij leest de bijbel niet op een rationele manier. Rationeel dat wil zeggen dat je bij lezing afvraagt: wat staat er, wat betekent het, hoe kan ik het toepassen op mijn eigen leven? Dat is de normale wijze om met de Schrift om te gaan. Als we dit doen in afhankelijkheid van de Heilige Geest zal Hij ons verstand openen zodat we de Schrift begrijpen en Hij zal wat we lezen ook toepassen op ons leven. Foster wijst dit echter af. Op die manier krijg je, volgens hem, geen ontmoeting met God, zo ontvang je geen genezing, zo kan God je niet persoonlijk aanspreken. Hij wijst een andere weg. Hij schakelt de fantasie in. We moeten de gebeurtenis meebeleven. Al onze zintuigen inschakelen. De gebeurtenis tot leven laten komen in de verbeelding. Het verhaal binnentreden als een actieve deelnemer. Dat is, volgens hem, meer dan een verbeeldingsoefening. Het gevolg is, zo stelt hij, dat we een echte ontmoeting met Christus krijgen, dat we zijn stem horen en aangeraakt worden door zijn genezende kracht. Via de verbeelding wordt dus de echte Christus als het ware opgeroepen. Hij neemt een bijbeltekst en gaat er dan een hele fantasie omheen bouwen. Hij gebruikt de techniek van de visualisatie. Eigen fantasie wordt vermengd met de bijbel. De bijbel kent niets van dit alles. Zijn theorie over Jezus, die in het eeuwige Nu zou zijn, is niet meer dan een "maffe" filosofische speculatie. Jezus laat zich niet oproepen in en door verbeelding. Door je met dit soort onbijbelse technieken bezig te houden geef je boze geesten de kans om zich als Jezus (een andere Jezus, 2 Kor. 11:4,14) aan je te presenteren.

Foster stelt ook nog: "De innerlijke wereld van meditatie kunt u het beste binnengaan door de deur van de verbeelding, de fantasie". "We moeten eenvoudigweg overtuigd raken van het belang van het denken en het ervaringen opdoen in beelden"

Oefening 4 (Foster, p. 35,36)

De volgende meditatie heeft, zo staat het in het boek, tot doel om tot een diepere innerlijke gemeenschap met de Vader te brengen. "In uw gedachten stelt u zich voor dat u over een prachtig bospad loopt. Neem rustig de tijd, en laat het geroezemoes van de moderne grote stad verdreven worden door het geluid van ritselende bladeren en koele beekjes. Nadat u een poosje hebt rondgekeken ondergaat u de gewaarwording van degene die wandelt, niet van degene die observeert. Probeer de wind op uw gezicht te voelen alsof hij al uw zorgen zachtjes wegblaast. Sta stil om de schoonheid van bloemen en vogels te bewonderen. Als u in staat bent de aanblik met al uw zintuigen te ondergaan loopt het pad uit op een prachtige groene weide. Loop de wei binnen en zie de statige pijnbomen eromheen. Neem alles in u op en ga dan op uw rug in het gras liggen en kijk naar de blauwe lucht en de witte wolken. Geniet van wat u ziet en ruikt. Dank de Heer voor de schoonheid ervan.

Na een poosje is er een diep verlangen van binnen om voorbij de wolken op te stijgen. In gedachten staat u uw geestelijk lichaam, stralend van licht, toe uit uw fysieke lichaam naar buiten te komen. Kijk achterom zodat u uzelf daar in het gras kunt zien liggen en verzeker uw lichaam dat u straks zult terugkomen. Stel u voor dat uw geestelijke zelf, vol van bruisend leven, door de wolken omhooggaat. Zie hoe uw fysieke lichaam, de wei, en het bos kleiner worden naarmate u verder opstijgt. Ga dieper de ruimte in totdat er niets meer is dan de warme tegenwoordigheid van de eeuwige Schepper. Rust in zijn tegenwoordigheid. Luister stil, verwacht het onverwachte. Sla nauwkeurig acht op instructies als die worden gegeven. Als u wat ervaring hebt opgedaan zult u in staat zijn te onderscheiden tussen alleen maar menselijke gedachten die in uw bewustzijn opkomen en de Ware Geest die tot uw hart spreekt.

Verbaas u niet als de instructie verschrikkelijk praktisch is en helemaal niet 'geestelijk' lijkt te zijn. Wees niet teleurgesteld als er geen woorden komen; als goede vrienden geniet u in stilte van elkaars gezelschap. Wanneer u weg moet gaan bedankt u de Heer hardop voor zijn goedheid en keert u terug naar de weide. Wandel met blijdschap terug langs het pad totdat u vol nieuw leven en energie weer thuis bent."

Mijn commentaar. De technische term voor de hierboven beschreven techniek is geleide fantasie. Van dit gebruik is geen spoor in de bijbel te vinden. Foster denkt werkelijk dat God zich door dit soort fantasieën laat manipuleren en dat er werkelijk een ontmoeting met God door ontstaat. Het enige wat zich afspeelt is een psychisch proces, wat een psychische ervaring bewerkt, maar ook deze techniek opent de geest van de mensen die zich er mee bezighouden weer voor boodschappen van de andere kant, uit demonische bron. Deze oefening is in werkelijkheid een oefening in het contact zoeken met boze geesten. Met boze geesten die zich voordoen als Jezus, als de Heilige Geest, als God. Bedenk dat deze oefening door Foster speciaal bedoeld is om "u tot een diepere innerlijke gemeenschap met God te brengen."

Uit de vier hierboven beschreven oefeningen is duidelijk dat het begrip meditatie in de mystiek heel wat anders betekent dan een argeloze toeschouwer zou vermoeden. Het is heel wat anders als het, in alle rust, op rationele wijze, overpeinzen, overdenken, van een schriftgedeelte. De bijbel spoort aan om het woord van God te overpeinzen. Zie b.v. Jozua 1:8. Dat is echter een rationele bezigheid, gericht op het nauwkeurig toepassen van het Woord van God. ".. overpeins het .. opdat gij nauwgezet handelt overeenkomstig alles wat daarin geschreven is ..." Als je zo op rationele wijze met de bijbel bezig bent zal de Heilige Geest je verstand openen zodat je de bijbel begrijpt (Lucas 24:45, Efeze 1:17,18, Psalm 119:18) De bijbel is het zwaard van de Geest (Efeze 6:17). De Geest gebruikt het woord. Bij de mystici, en dat geldt ook voor zogenaamde "evangelische" mystici als Forster, is meditatie een concentratietechniek, bedoeld om je in een staat van "contemplatie te brengen, waarin je op directe wijze God ervaart. Een methode om de innerlijke wereld binnen te treden en te ervaren. Een methode om stil te worden, om innerlijke leiding en boodschappen uit de andere wereld te krijgen. Meditatie volgens de bijbel is het, in alle rust, overdenken van Gods woord. Nadenken over wat er staat, wat het betekent, nadenken hoe het toe te passen op je leven, wat het voor jou betekent.

Niet alleen het woord meditatie maar ook het begrip contemplatie wordt heel anders als in het normale spraakgebruik ingevuld. In de staat van contemplatie ben je in een andere wereld.

In de oosterse religies wordt meditatie gebruikt als techniek om jezelf te ontledigen, om jezelf leeg te maken. Dat kun je op allerlei manieren doen. Bijvoorbeeld door je op een punt te concentreren, door het herhalen van een zin of lied (een mantra). Dit is bijbels gezien zeer gevaarlijk. In de bijbel worden we juist opgeroepen om ons verstand te gebruiken (1 Kor. 14:20 ; Matth. 22:37). Om waakzaam te zijn, om te toetsen (1 Joh. 4:1 ; 1 Thess. 5:1 , 1 Kor 16:13). Passiviteit is de invalspoort voor boze geesten.

Er worden naast de meditatie (de concentratieoefeningen) nog andere middelen gebruikt om in de gewenste contemplatieve staat te komen. In feite zijn het allemaal trancemiddelen. Net zoals je via sommige soorten popmuziek, via drugs en via hypnose in een veranderde staat van bewustzijn, in een trance, kan komen, kan dat ook met dit soort methoden.

Dans  

De zogenaamde sacrale dans. In het heidendom werd en wordt dans algemeen gebruikt om in contact met het hogere te komen. In de bijbel heeft de dans geen plaats in de samenkomsten van gelovigen. In het Nieuw Testament ontbreekt de dans in de eredienst of in de persoonlijke relatie met God geheel. Ook in het Oude Testament zien we geen verband tussen de eredienst en dans. David stelde wel zangers en muzikanten aan bij de tempeldienst maar geen dansers. We zien wel de baalspriesters op de Karmel rondhinken, dansen (1 Koningen 18:26,29) en in trance (geestvervoering) komen. In Israël werd wel gedanst veelal in de vorm van een reidans, maar dat was altijd een spontane uiting van vreugde. Daar deed iedereen dan aan mee. De dans was geen middel om een geestelijke boodschap, via de dansers naar toeschouwers, te communiceren. Het was ook geen methode om in contact te komen met God. Als de dans in de cultuur een middel is om vreugde te uiten dan is daar niets op tegen. Een kennis die zendeling in Afrika is vertelde van een conferentie waarin leidinggevende broeders uit een aantal gemeenten bijeenwaren voor bijbelstudie. De waarheden van Gods woord drongen door en werden geloofd. De (logische) vreugde over wat God in Christus allemaal gedaan en toegezegd had werd zo groot dat de Afrikaanse broeders spontaan, met z'n allen, een vreugdedans uitvoerden onder het zingen van een danklied. De vreugde moest er uit en dat deden ze op de wijze zoals dat in hun cultuur gewoon was.  

Ritueel  

De theorie is dat van rituelen een bepaalde geestelijke invloed uitgaat. Het uitvoeren van het ritueel heeft een bepaalde uitwerking op de deelnemers en op de werkelijkheid. Dit is in feite een vorm van magie. Waarin je door het uitspreken van bepaalde woorden, formules en door het uitvoeren van bepaalde handelingen de werkelijkheid kan beďnvloeden De roomskatholieke mis is een voorbeeld van zo'n magisch ritueel. De rooms-katholieke theorie is dat door het uitvoeren van de mis, mits op de juiste voorgeschreven gedaan, er een bepaalde werking uitgaat op (onder meer) de deelnemers. Die werking is "ex opere operato" dat wil zeggen krachtens eigen werking. Het ritueel van de mis wordt verder opgevoerd met prachtige gewaden, wierook, heilige voorwerpen, geheimzinnige woorden (b.v. Latijn), vaak in het schemerdonker, kaarsen, in een gebouw met beelden, schilderingen, etc. Alles wat de mysterieuze, ijle, sfeer bevorderd is aanwezig. Er is ook een duidelijke parallel met de vroegere heidense mysteriegodsdiensten, daar werd de eigen mythologie nagespeeld en door het na te spelen kreeg men er deel aan. Mysteriespelen, processies zijn ook soortgelijke rituelen. Ook in niet rooms-katholieke sfeer komt er de laatste jaren steeds meer nadruk op liturgie, vieringen, etc.

Deze visie op ritueel heeft geen enkele grond in de bijbel. De enige twee instellingen die we in het Nieuwe Testament vinden zijn de doop en het avondmaal. Dit zijn geen rituelen met een geheimzinnige eigen werking die het gevolg is van het juist uitvoeren. Het avondmaal is slechts een symbolische voorstelling van het vergoten bloed en het verbroken lichaam van Christus. Het is bedoeld om onze gedachten te richten op het volbrachte offer van de Here Jezus (doe dit tot mijn gedachtenis, 1 Kor 11:24,25) en het is een verkondiging zonder woorden, in een symbolische handeling, van de dood van de Heer. De doop is niet anders dan een uiterlijk getuigenis van wat er innerlijk met je gebeurd is.

Gebed

Bij de mystici is ook het gebed veranderd. Het gaat bij hen in het gebed niet meer om rationele communicatie met God de Vader. Zie het Onze Vader voor een voorbeeld van het gezonde rationele bijbelse gebed. In antwoord op het verzoek van de discipelen: "Heer leer ons bidden" leerde de Here Jezus hun het Onze Vader (Lucas 11:1-4). Het onze Vader is een eenvoudig, direct, gebed waarin de Vader om allerlei zaken wordt gevraagd, waaronder allerlei praktische zaken zoals het dagelijks brood. Jij bidt, jij spreekt tot God en God hoort en reageert. Hij gaat op het verzoek in door het gebed te beantwoorden en het gevraagde te geven. Bij de mystici is het doel van het gebed niet meer zozeer de verhoring van de gebeden, of rationele communicatie met God. Het gebed is dan bovenal een instrument waardoor de eigen geestelijke toestand wordt veranderd.

Er worden verder ook vormen van gebed gebruikt die werken als een mantra, zie de meditatieoefening 1, uit het boek van Foster, die hierboven onder meditatie wordt beschreven.

Worship 

De worshipdienst. Men gaat God worshippen, praisen. De theorie is dat men God gaat eren, het eigenlijke verborgen doel is dat men een Godservaring krijgt. Een aanraking van God, een gevoelservaring. Dat men in de contemplatieve toestand komt, in de liefdesextase. Daar is de muziek ook op gemaakt. (Voor een bijbelstudie over wat de bijbel onder worship, aanbidding verstaat, verwijs ik naar studie 15 van de praktijk van het christenleven I)

Zingen

Denk aan de gregoriaanse muziek, dat is een ijle esoterisch klinkende soort zang die uit de Rooms-katholieke kerk afkomstig is. Het is geen toeval dat die muziek op dit moment weer zo populair is, speciaal ook in New Age kringen. In de popmuziek is er overigens een muzieksoort die "trance" heet. Dat is dus muziek die een trancetoestand bewerkt en bevorderd. Veel populaire praiseliederen zijn inhoudelijk en muzikaal ontworpen op het krijgen van een trance ervaring (Dit wordt hieronder uitgebreid onder punt 10 besproken). Het herhalen van telkens dezelfde koortjes werkt trance bevorderend, het mantraeffekt.

Stil worden, stilzijn 

Stil zijn als techniek. Een techniek die is bedoeld om te komen tot een staat van contemplatie, om te komen tot een ervaring van God. Men gaat de stilte "beoefenen." Men concentreert zich op het stil zijn. Er worden oefeningen in stil zijn of stil worden gehouden. Foster geeft in zijn, hierboven genoemde boek, enkele van zulke oefeningen. Bijvoorbeeld een dag niet spreken.

In het op deze wijze zoeken van stilzijn zit weer het onbijbelse element van de "ontlediging" Ontlediging dat wil zeggen: het stopzetten van de functies van de ziel, waaronder het denken. Alles wat ons in onze ziel en ons lichaam kan afleiden moet, zo stelt men, tot stilstand komen, voordat er een diep werk van God in de ziel kan plaatsvinden.

Volgens de mystici gebeurt er wat in de stilte. Foster spreekt b.v. over de herscheppende stilte en de omvormende kracht van de stilte. Het doel van "de beoefening van de stilte" is het ruimte maken voor het innerlijk spreken van God. Het doel van het stilzijn is dat we op een bepaalde wijze God kunnen zien en horen Dat er stemmen uit de onzichtbare wereld worden gehoord, dat er een blik in de onzichtbare wereld wordt geworpen.

Een tijd geleden vertelde een meisje, dat de basisbijbelstudie bezocht, de volgende belevenis. Ze was die zomer met een team "evangelische" christenen in Roemenië geweest. Geregeld werden met het team godsdienstige samenkomsten gehouden, aan het eind van elke samenkomst werd een oefening in stilte gehouden. Ieder werd op dat moment verzocht stil te zijn, ogen dicht doen, nergens aan denken, jezelf leeg te maken, en te verwachten dat God zou spreken in beelden, visioenen, directe godswoorden, etc. Als je zo'n boodschap ontving mocht je die uitspreken.

Hier probeerde men, buiten het geschreven woord van God om, boodschappen, ervaringen van God te ontvangen. De Geest gebruikt echter het woord (Efeze 6:17). Alles wat in een samenkomst wordt gedaan zoals de uitleg van de bijbel, het bidden, het zingen, een getuigenis geven, etc, wordt, als het goed is, gedaan onder leiding van Gods Geest. En als dat het geval is dan spreekt God de hele dienst door deze dingen heen. Je wordt bemoedigd, doorgrond, verkwikt, overtuigd, vermaand, aangespoord, je ontvangt leiding, inzicht, troost. Hele generaties van onze protestantse en evangelische voorouders hebben zo met God geleefd. Velen van hen met een krachtig geestelijk leven en een krachtige geestelijke bediening. Het woord van God, zeker als dat in de kracht en onder leiding van Gods Geest wordt uitgelegd en gepredikt, is levend en krachtig, het dringt door, het scheidt de gedachten (Hebr. 4:12). De woorden die de Here Jezus heeft gesproken, en die zijn vastgelegd in de bijbel, zijn geest en leven. "De Geest is het die leven maakt …. de woorden, die ik tot u gesproken heb zijn geest en zijn leven" (Johannes 6:63). Het woord van God is een voortdurend stromende bron van leven, kracht, wijsheid, inzicht.

Daar hebben de mystici echter niet genoeg aan, ze willen meer. Neem b.v. een valse lerares als Leanne Payne, die ook in evangelische kringen veel gelezen wordt. Zij leert de christenen de techniek van, wat zij noemt, luisterend bidden. Ze gebruikt andere woorden maar het komt er op neer dat ze via meditatieve methoden leert de christenen te komen in een staat van contemplatie (trance) Er komt dan, volgens Payne, een stroom van beelden, visioenen en directe innerlijke godswoorden opgang. God leidt echter in deze bedeling in de eerste plaats door de bijbel, door de innerlijke drang van zijn Geest op onze geest en door zijn besturing van de omstandigheden. (Voor een uitgebreide bespreking over de wijze waarop God zijn kinderen leidt, zie studie 8 van De praktijk van het christenleven I) Door het gebruik van mystieke technieken plugt men in op door demonen geďnspireerde pseudo-spiritualiteit en godservaringen. Zie ook de hierboven onder meditatie beschreven meditatieoefeningen 1 en 4 van Foster, daar loopt het ook uit op het ontvangen van goddelijke boodschappen.

Wat je ook steeds meer tegen komt is dat men midden in een samenkomst een moment stilte neemt. De gedachte daarachter is dan dat je zo God gelegenheid geeft om tot alle aanwezigen een persoonlijk woord te spreken. Echter in een samenkomst, die onder leiding van Gods Geest en in de kracht van Gods Geest wordt gehouden, spreekt God voortdurend door alle onderdelen heen: woord, zang, gebeden. Door de normale evangelische en bijbelse onderdelen van de eredienst.

Waarom die aandrang om stilte, stilheid te zoeken? Als je daar voortdurend behoefte aan hebt dan lijkt me dat iets over jezelf en over de andere christenen, die daar individueel en collectief mee bezig zijn, te zeggen. Wat is er aan de hand als dat dit nodig is? Zijn de aanwezigen dan overspannen? Of moeten ze even bekomen van alle opgezweepte emotionaliteit die het gevolg is van b.v. het langdurig zingen van op de ziel gerichte juich- of zweefliederen? Of is er geen openheid voor God doordat men niet vervuld is met de Geest van God? Dat kan het gevolg zijn van zonde, het verwaarlozen van de persoonlijke omgang met God, etc. Het innerlijk oor is niet meer open zodat God hen niet meer persoonlijk kan aanspreken door de normale prediking, de gebeden, de liederen. Of is de kwaliteit van de liederen, de prediking, de gebeden, de getuigenissen zodanig dat God die niet kan gebruiken?

Wat zegt de bijbel over stilte, stil zijn?

Veel mensen, ook evangelische christenen, zijn inderdaad vaak half overspannen. De oplossing is het terugbrengen van de balans in je leven tussen activiteit en ontspanning. God heeft gezorgd voor evenwicht b.v. door het instellen van de sabbat. Het ritme van zes dagen werken en een dag rusten. Een regelmatige afwisseling tussen werken en ontspanning. De Sabbat was door God bedoeld om de mensen de gelegenheid te geven "adem te scheppen" (Exodus 23:12). Ook moeten we in gemeenschap met de Heer en opziend naar zijn leiding prioriteiten stellen. Voor we iets ondernemen moeten we eerst de Here raadplegen. We moeten onder leiding van God bezig zijn. De Here Jezus zorgde ook voor balans, b.v. na een enerverende prediktoer zorgde hij voor rust (Marcus 6:30,31 In dit geval mislukte het, maar het gaat om het principe)

Het Nieuwe Testament spreekt over vrede die alle verstand te boven gaat, een stille en zachtmoedige geest, rust voor je ziel, de rust van het geloof.

Rust voor je ziel ontvang je niet door de stilte te gaan beoefenen. Je ontvangt die rust als je tot Jezus komt en zijn juk op je neemt. "Komt tot Mij, allen, die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven; neemt mijn juk op u en leert van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart, en gij zult rust vinden voor uw zielen; want mijn juk is zacht en mijn last is licht" (Matth. 11:28-30). Dat is de bijbelse weg tot rust. Jezelf onder de Here Jezus stellen, in contact met Hem blijven door gebed en bijbellezen, dagelijkse geloofsgehoorzaamheid, niet meer voor jezelf maar voor Hem gaan leven. Vrede die alle verstand te boven gaat ontvangen we, zo stelt de bijbel, als we al onze wensen met dankzegging bij God brengen. (Fillipenzen 4:6,7) Als we onze zorgen, vragen, wensen in geloof en overgave aan de Heer voor leggen. Onze zorgen, bekommernissen, op de Heer wentelen en daar laten (1 Petrus 5:7).

Er is ook de rust van het geloof, als we tot rust gekomen zijn van onze eigen werken. "Want wie tot zijn rust is ingegaan, is ook zelf tot rust gekomen van zijn werken, evenals God van de zijne" (Hebr. 4:10). Dat is geen passiviteit. Daarmee wordt bedoeld dat we stoppen om los van God bezig te zijn. Het zelfvechten, het steunen op eigen inzicht en eigen kracht. In Jesaja 30:15 staat dat we door bekering en rust verlost worden. Het gaat hier om de rust van het vertrouwen op God en het van daaruit onder leiding van God actief bezig zijn. Dit wordt gecontrasteerd met het voortvliegen op paarden. (Voor een uitgebreide bespreking zie studie 17 van De praktijk van christenleven I)

Een zachtmoedige en stille geest behoort het sieraad te zijn van elke christenvrouw. (1 Petrus 3:3,4) Deze stille en zachtmoedige geest is het gevolg van een wandel in geloof en overgave. Dat heeft niets te maken met het beoefenen van meditatieve technieken. Denkt men werkelijk dat Sara en de andere vrouwen uit het Oude Testament, waar hier sprake van is, hebben zitten mediteren, visualiseren, de stilte beoefenen? Nergens lezen we in de bijbel dat we onze zielefunkties moeten stilzetten, dat we ons zouden moeten ontledigen opdat we daardoor contact met God zouden krijgen. De psalmist zegt in psalm 131:2 dat hij zijn ziel tot rust en stilte heeft gebracht. Het gaat hier weer om de rust van het geloof. Het in vertrouwen alles in handen van de Heer leggen. De bijbelse weg voor het tot rust brengen van je ziel wordt onder meer in Fillipenzen 4:6,7 gegeven, je hart uitstorten bij God. Je bent wellicht druk bezig geweest. Dan is het tijd om even tot rust te komen. Jezelf tot rust en stilte brengen. Wat je beziggehouden heeft met God bespreken. En wellicht is het ook nodig om een moment gas terug te nemen zodat je "adem kan scheppen."

Visualisatie 

Deze techniek is bij de hierboven genoemde meditatieoefeningen uit het boek van Foster reeds vermeld. De bijbel kent dit gebruik niet. Visualisatie is daarentegen wel een bekende tovertechniek. In occulte boeken wordt het aanbevolen als de snelste manier om contact te maken met de geestenwereld.

Iconen   

Iconen worden gezien als vensters naar de hemel. Ze worden vereerd, gegroet, er wordt voor geknield. Ze worden met bepaalde rituelen gemaakt en ingewijd. Soms worden ze in processie rondgedragen. In abstracte vorm wordt de essentie van het afgebeelde, b.v. Jezus of Maria, weergegeven. Daarom wordt verondersteld dat Jezus en Maria in en bij de icoon op een bijzonder wijze aanwezig zijn. Vandaar dat bij de iconen wordt gebeden. Door je zo te richten op de icoon wordt het ontstaan van de contemplatieve trance bevorderd. Dit is duidelijk een vorm van afgoderij die bedreven wordt met een schilderij. We weten dat achter de afgoden de boze geesten zitten. Dus het zal ongetwijfeld "werken"

Ascese 

Het komen in de contemplatieve staat, in de gewenste trance toestand, wordt bevorderd door de praktijk van de ascese, de versterving. Het komt neer op het jezelf op allerlei manieren moeilijk maken. Het meest onschuldige is nog het afzien van bepaalde natuurlijke verlangens. Het afzien van voedsel (vasten), slaap (waken), het huwelijk (celibaat), etc. Het gaat bij het afzien van deze dingen niet om offers die gebracht worden omdat de dienst van de Heer dit vereist, omdat de taak waartoe je geroepen bent dit met zich meebrengt. De theorie is dat door af te zien van deze natuurlijke verlangens de natuurlijke begeerten zwakker worden gemaakt. Het gaat erom dat we los komen van het lichaam met zijn begeerten, los van de wereld. (onthechting) Los van het lichaam, het lichaam der zonde, dat ons verhindert geestelijk op te stijgen. Het afzien van slaap maakt slaapdronken, dat werkt op zich al trancebevorderend.

De bijbel kent geen enkele waarde toe aan het waken (afzien van slaap) of het afzien van het huwelijk. De idee dat het afzien van het huwelijk nodig is om geestelijker te zijn of te worden wordt zelfs een lering van boze geesten genoemd (1 Tim. 4:1-5). De bijbel kent wel het vasten. Dat is echter geen methode om het lichaam der zonde te verzwakken. In de bijbel wordt soms gevast ter ondersteuning van het gebed, als een vorm van verootmoediging.

Zelfbeheersing is volgens de bijbel een onderdeel van de vrucht van de Geest. De natuurlijke begeerten zijn op zichzelf niet zondig en behoeven ook niet verzwakt te worden. Als we vervuld zijn met Gods Geest en als we in dagelijkse geloofsgehoorzaamheid leven zal de Geest van God zelfbeheersing, matigheid, in ons bewerken (Galaten 5:22).

Er is nog een andere veel kwalijkere vorm van "versterving" die gepraktiseerd, wordt namelijk de zelfkastijding, de zelfkwelling. Het bewust jezelf kwellen, het jezelf moeilijk maken. Ook hier zit weer de gedachte achter dat door dit te praktiseren men los kan komen van de zonde, van deze wereld. Ascese in de één of andere vorm wordt door vele mystici toegepast. In de rooms-katholieke kerk bestaat op dit gebied een grote traditie, denk aan de letterlijke zelfgeseling die Maarten Luther op zichzelf toepaste en het op de knieën pijnlijk opkruipen van een ruwe trap, etc. In Colossenzen zegt Paulus het volgende over dit soort "verstervingstechnieken": "Dit toch is, al staat het in een roep van wijsheid met zijn eigendunkelijke godsdienst, zijn nederigheid en zijn kastijding van het lichaam, zonder enige waarde en dient slechts ter bevrediging van het vlees" (Col. 2:23). Met verbazing heb ik geconstateerd hoe ongelovige mensen met grote eerbied spraken over een kloosterorde waar de kloosterlingen niet mochten praten. (Een letterlijke oefening in stilzijn, een vorm van ascese) Deze eigendunkelijke godsdienst staat inderdaad, precies zoals het woord van God dit zegt, nog steeds "in een roep van wijsheid." Soms zit er achter de practisering van ascese ook nog de gedachte van verdienste bij God.

Het volgen van de Here Jezus vraagt, volgens de bijbel, wel voortdurend zelfverloochening (Lucas 9:21). Dat betekent dat het gehoorzamen van de Here Jezus vaak tegen onze eigen natuurlijke gevoelens in gaat. Deze zelfverloochening is echter het gevolg van gehoorzaamheid en geen doel op zich. De bijbel is overigens niet tegen zelfdiscipline. Hierboven is er al op gewezen dat een onderdeel van de vrucht van de Geest matigheid, zelfbeheersing is. Paulus vergeleek zich met een atleet. Zoals een atleet op één ding gericht is (winnen) en daar alles voor opzij zet en gedisciplineerd voor traint, op dezelfde doelgerichte wijze moeten wij ons inzetten voor de zaak van Christus. Een atleet gaat b.v. op tijd naar bed en let op wat hij eet en drinkt. Wellicht zou hij ook geregeld uit willen gaan, laat opblijven, bier drinken en junkfood eten. Hij doet dat echter niet want hij weet dat dit zijn prestaties negatief zal beďnvloeden Als je de dag met God wilt beginnen en tijd voor voorbede wilt hebben dan is het vaak noodzakelijk om vroeg op te staan. Dat zal alleen lukken als je de avond daarvoor op tijd naar bed bent gegaan. Over dit soort discipline (kastijding van het lichaam) heeft Paulus het in 1 Cor. 9:15-27. Maar dat is heel wat anders dan aan zelfkwelling en versterving doen.

8. De reformatie bracht een grote opruiming  

Het fundamentele principe van de reformatie is het Sola Scripturabeginsel. Sola Scriptura betekent "alleen de bijbel". Dat betekent dat alles wat geen basis in de bijbel heeft radicaal werd afgewezen. Men keerde terug tot de eenvoud van het Nieuwe Testament. De bijbel stond weer centraal. De kerken werden gereinigd van beelden, schilderingen. Alle "entertainment" werd er uitgegooid Alles wat speciaal gericht was op de zinnen zoals beelden, toneelspel, gewaden, gecompliceerde zang, rituelen, werd afgeschaft. Men keerde terug tot de rationele uitleg van de bijbel, tot eenvoudige rationele gebeden naar bijbels voorbeeld, eenvoudige samenzang in de volkstaal, simpele uitvoering van doop en avondmaal.

Naast het feit dat al die andere "poespas" geen bijbelse basis heeft is er nog een tweede reden waarom christelijke samenkomsten moeten gekenmerkt worden door eenvoud. Paulus zegt in 1 Kor. 2:1-5 het volgende: "Ook ben ik, toen ik tot u kwam, broeders, niet met schittering van woorden of wijsheid u het getuigenis van God komen brengen. Want ik had niet besloten iets te weten onder u, dan Jezus Christus en die gekruisigd. Ook kwam ik in zwakheid, met veel vreze en beven tot u: mijn spreken en mijn prediking kwam ook niet met meeslepende woorden van wijsheid, maar met betoon van geest en kracht, opdat uw geloof niet zou rusten op wijsheid van mensen, maar op de kracht van God." Let op het: niet met schittering van woorden. Als het getuigenis van God al niet met schittering van woorden gebracht mag worden zou het dan wel met schittering van rituelen, met schittering van liederen en muziek, etc, mogen worden gebracht? Als we individueel, en als gemeente, proberen mensen te trekken met schittering van liederen, toneelspel, en andere vormen van entertainment, dan zijn we verkeerd bezig. Elke zalving (dat is het spreken met betoon van geest en kracht) verdwijnt als we proberen om het getuigenis van God op schitterende wijze te brengen.

Als we het "Sola Scripturabeginsel" toepassen op de mystiek en de hierboven genoemde mystieke methoden, dan moeten al die dingen radicaal afgewezen worden. We moeten niet boven de Schrift uitgaan. "niet te gaan boven hetgeen geschreven staat" (1 Kor. 4:6). Neem b.v. het bidden tot de Heilige Geest dat de laatste tijd vanuit de charismatische beweging werd gepropageerd. Als je onderzoekt wat de bijbel hierover heeft te zeggen dan ontdek je dat er voor dat gebruik geen bijbelse basis is. Er staan in het Nieuwe Testament vele gebeden. Als je die gebeden bekijkt dan is duidelijk dat er in al die gebeden niet één voorbeeld is van een gebed dat is gericht tot de Heilige Geest. Er staat ook veel instructie over het gebed in het Nieuwe Testament. Die instructie bevat geen enkele aanwijzing die het bidden tot de Heilige Geest ondersteunt. Dus samenvattend: er is geen enkel voorbeeld, er is geen enkele aanwijzing. Dan is het uitgaande van het Sola Scripturabeginsel duidelijk. Waarom zouden wij het dan wel doen? Het goed is om ons eens af te vragen wat voor geest er achter dit soort afwijkingen van de Schrift zit. Waarom voert men met zulk een felheid dit soort onbijbelse gebruiken in? Als het ontbreken van ook maar één bijbels voorbeeld en het ontbreken van ook maar de geringste aanwijzing in de instructie over het gebed voor die mensen niet voldoende is dan zegt dat heel veel over hun houding tegenover de Schrift. Men is blijkbaar niet tevreden met het simpele navolgen van het voorbeeld van de christenen zoals dat in het Nieuwe Testament wordt beschreven. Men is ontevreden over de instructie aangaande het gebed die de Here Jezus en de apostelen zelf hebben gegeven. Men weet het beter.

Als we ons radicaal houden aan het Sola-Scripturabeginsel dan zal ons dat onder meer beschermen tegen het zuurdesem van de mystieke leringen, ervaringen en gebruiken.

9. Hoogliedmystiek 

Het Nieuwe Testament roept voortdurend op tot geloof en gehoorzaamheid, niet tot het zoeken van ervaringen, niet tot het beleven van de liefdesextase met God. Er is in het Nieuwe Testament geen grond te vinden voor het doel waar de mystiek naar streeft, het schouwen van God, de extase. Er is ook geen grond te vinden voor het analyseren van de eigen gevoelservaringen, het naar binnen kijken in het eigen gevoelsleven. Dat heeft de mystici gedwongen om elders in de bijbel te kijken of ze daar wel steun voor hun mystieke opvattingen konden vinden. Uiteindelijk zijn ze uitgekomen bij het Hooglied. Het Hooglied geeft een beschrijving van de liefde tussen een man en vrouw. Een onderdeel daarvan is "verliefdheid" en seksuele aantrekkingskracht. Verliefdheid gaat gepaard met hevige gevoelens, ups en downs. Die hevige gevoelens vinden we in het Hooglied beschreven. De mystici zijn het Hooglied echter gaan vergeestelijken. In plaats dat het letterlijk wordt genomen als een beschrijving van een liefdesrelatie tussen een man en vrouw ziet men het als een allegorie voor de liefde tussen de ziel van een gelovige en God, een beschrijving van de liefde tussen de gelovigen en Jezus. Het gevolg is dat men de liefde tussen de gelovige en God is gaan beschrijven in de erotische beelden van een menselijke liefdesrelatie. Hieruit is de zogenaamd Hoogliedmystiek, van verlangen, bezwijmen, gemis, etc, ontstaan.

De emoties van verliefde mensen, zoals die in het Hooglied zijn beschreven, worden gebruikt als illustratie van de liefde tussen God en de mens, als illustratie van de liefdesrelatie tussen de christen en Christus. Dit sluit inderdaad goed aan bij de beleving van de mystici. Die kijken immers naar binnen, naar allerlei ervaringen en belevingen. De gevoelsbewegingen worden geanalyseerd. Deze emoties vindt men, via allegoriseren, terug in het Hooglied.

De Hoogliedmystiek is een voorbeeld van schriftinleg in plaats van schriftuitleg. Er is geen enkele ondersteuning in de bijbel te vinden voor deze allegorisering van het Hooglied. Zoals eerder betoogd spreekt deze uitleg van het Hooglied de hele toon, de gerichtheid van het Nieuwe Testament tegen. Enkele aspecten van de huwelijksrelatie worden wel op de relatie tussen de gelovige en God, op symbolische wijze, toegepast. De vereniging in de huwelijksgemeenschap is een beeld voor de eenheid tussen Jezus en de gemeente (Gen. 2:24 ; Efeze 5:30-32 ; 1 Kor 6:17) Dan is er nog het beeld van de gemeente als bruid (verloofde) die uitziet naar de vereniging, de komende bruiloft, met de bruidegom. Dit is een beeld van de gemeente die uitziet naar de wederkomst van Christus. (Openb. 22:17 en 2 Kor. 11:2)

Nergens wordt de emotie van verliefdheid in verband gebracht met onze relatie met Christus. Daar is verliefdheid ook veel te onstabiel voor. Liefde is wat anders dan verliefdheid. Als christenen hebben wij Christus lief omdat hij ons eerst heeft liefgehad (1 Joh. 4:19). De dominante emotie is dankbaarheid. Het is ook natuurlijk en logisch om enthousiast te zijn over Jezus omdat Hij zo'n geweldige persoon is. De liefde tot Christus uit zich in gehoorzaamheid. De Here Jezus zei: "Wie mijn geboden heeft en ze bewaart, die is het die mij lief heeft" (Joh. 14:21) De Here Jezus zei niet: "Wie bezwijmt van liefde voor Mij, die is het die Mij liefheeft."

Uit het Hooglied kunnen we leren dat seksualiteit verliefdheid, seksuele aantrekkingskracht goede dingen zijn, mits natuurlijk binnen de door God ingestelde huwelijksrelatie. Ze zijn door God geschapen en daarom op zich genomen goed en onderdeel van het menszijn. Dit gaat in tegen en weerlegt een belangrijke stroom in het Griekse denken, waarin alles wat bij de materie hoort als negatief wordt gezien. Men staat negatief tegenover het lichaam. Het lichaam wordt gezien als de kerker der ziel, het lichaam weerhoudt, in deze visie, de ziel ervan op te stijgen tot God. Daarom staat men ook negatief tegenover seksualiteit Dat werd gezien als een hinderpaal voor echt geestelijk leven. Tegen deze mentaliteit wordt onder meer in 1 Tim. 4:1-5 ernstig gewaarschuwd. Daar wordt gesproken over "sommigen die het huwelijk verbieden". Paulus noemt dat een lering van boze geesten. Tot voor kort, en wellicht nog steeds, had deze wijze van denken ook grote invloed op het denken van vele christenen. Het Hooglied had deze "lering van demonen" kunnen corrigeren, maar dat is niet gebeurd omdat men het Hooglied onschadelijk had gemaakt door het te vergeestelijken.

In de eeuwen voor de komst van Christus begon dit negatieve Griekse denken over materie en seksualiteit de ontwikkelde Joden in de Hellenistische wereld te beďnvloeden Men wist daarom geen raad meer met het Hooglied, omdat daar vrijmoedig, maar fijngevoelig, de seksuele vreugde binnen het huwelijk wordt beschreven. Men vond de oplossing in het "vergeestelijken" van het Hooglied. Het gaat dan niet meer om een beschrijving van de liefde tussen man en vrouw, het gaat om de hogere liefde tussen een gelovige en God. Hier liggen de werkelijke wortels van de zogenaamde hoogliedmystiek.

10. Aanrakingstheologie als achtergrond van vele praiseliederen uit de Opwekkingsbundel 

Christelijke liederen zijn nooit neutraal. Achter de woorden en zelfs achter de muziek zit een bepaalde leer, een bepaalde visie. Zo is het ook met de liederen uit de Opwekkingsbundel. In veel liederen zit een soort "aanrakingstheologie." De liederen gaan over een aanraking van God, er wordt gebeden om een aanraking van God, die aanraking wordt als heel belangrijk voorgesteld, soms zelfs als de sleutel voor een overwinnend christenleven. De liederen gaan eigenlijk nog een stap verder dan het bidden om een aanraking. De liederen zijn er muzikaal op ontworpen, gecomponeerd, om door het zingen van het lied zelf de gewenste aanraking (beleving) van God te krijgen.

De in evangelische kring meest gebruikte methode (techniek) om tot de gewenste ervaring te komen is juist via aanbidding, via het zingen van zogenaamde aanbiddingsliederen. De hele dienst is er dan op gericht, er op toegelegd, om via het opbouwen van de aanbidding te komen tot de ervaring van God, tot het schouwen, tot liefdesextase. Als wij aanbidden komt, zo stelt men het voor, God dichterbij, het trekt God aan, het doet God tot ons naderen.

Een voorbeeld.

Lied 488 uit de Opwekkingsbundel.

Heer, ik kom tot U, Neem mijn hart, verander mij.

Als ik u ontmoet vind ik rust bij U.

Want Heer ik heb ontdekt, dat als ik aan Uw voeten ben

trots en twijfel wijken voor de kracht van uw liefde

Refrein

Houd mij vast, laat uw liefde stromen.

Houd mij vast, heel dicht bij uw hart.

Ik voel uw kracht en stijg op als een arend.

Dan zweef ik op de wind,

Gedragen door uw Geest en de kracht van uw liefde.

Heer komt dichterbij dan kan ik uw schoonheid zien

En uw liefde voelen, diep in mij.

En Heer, leer mij uw wil zodat ik U steeds dienen kan

En elke dag mag leven door de kracht van uw liefde.

Refrein (2 maal)

Houd mij vast, laat …….

Dan zweef ik op de wind,

gedragen door uw Geest

en de kracht van uw liefde

Het lied heeft de vorm van een gebed. Er wordt gebeden om een ontmoeting met de Heer. Vandaar het "Heer, ik kom tot U", "Heer kom dichterbij" en het "als ik U ontmoet." Het gevolg van deze ontmoeting is dat je gaat zien en voelen. "Heer komt dichterbij, dan kan ik uw schoonheid zien en uw liefde voelen, diep in mij." En "Ik voel uw kracht en stijg op als een arend." Er wordt gebeden: "laat uw liefde stromen."

Deze gevoelsontmoeting met de Heer heeft, volgens het lied, verschillende gevolgen. Als we God ontmoeten en daardoor de liefde van God in ons voelen stromen "dan wijken trots en twijfel voor de kracht van uw (Gods) liefde." Het diep in ons voelen stromen van Gods liefde heeft verder, volgens het lied, tot gevolg dat we opstijgen als een arend. "Ik voel uw kracht en stijg op als een arend, dan zweef ik op de wind, gedragen door uw Geest en de kracht van uw liefde." Dus ik voel en als gevolg daarvan stijg ik op. Ik voel en ik zweef. Ik voel en wordt gedragen door de kracht van uw liefde.

Dit is een zuiver voorbeeld van een mystiek lied. In het lied gaat het om het verkrijgen van een ontmoeting met God. Het gaat om het verkrijgen van een aanraking van God. Het gevolg is dat je God gaat schouwen en voelen, zo staat het ook letterlijk in het lied. Dit zijn precies de twee doelen van de mystiek: het schouwen van God, dat is het doel van het platonisme, en het voelen van God, de extase, dat is het doel van het neoplatonisme. De aanraking is volgens het lied levensveranderend en het doet je opstijgen, het maakt je tot een overwinnend christen. Het doet je zweven, het doet trots en twijfel wijken, het verandert je, je vindt er rust. Het gebed wat in dit lied wordt gegeven komt samengevat neer op "laat me iets voelen, dan komt het in orde."

De melodie is er op gemaakt om het gewenste "gevoel" te bevorderen. Kijk naar het door de melodie ondersteunen van de emotionaliteit (B.v. het slepend aanhouden van de toon in het refrein bij de woorden: houd, stromen, liefde.) Ook wordt op het laatst toegewerkt naar een hoogtepunt door het tweemaal herhalen van het refrein met als slot nogmaals een stuk van het refrein. Dat driemaal herhalen van het meest emotionele deel aan het eind van het lied geeft de gelegenheid om je weg te laten voeren door de emotie.

Stel dat, mede door het zingen van het lied, het gewenste gevoel wordt verkregen. Je voelt diep in je binnenste Gods liefde stromen. Je stijgt op. Je gaat de lucht in. Maar wat gebeurt er vervolgens op het moment dat je Gods liefde niet meer voelt stromen? Dan volgt er een vliegongeluk, een crash, een luchtramp, want dan stort je geestelijk neer.

De bijbel spreekt in Jesaja 40:31 ook over het opstijgen als met arendsvleugels. Daar gaat het echter niet om een aanraking van God, een ontmoeting met God die je doet zweven. Daar gaat het om geloof. Wie de Here verwachten (een uitdrukking van geloof, vertrouwen, rekenen op Gods beloften van bijstand en uitredding) die putten door het geloof nieuwe kracht en stijgen op. In lied 488 ontbreekt het geloof geheel. Daar is het "wie de Here verwachten" veranderd in "wie de Here voelen."

De inhoud van het lied is niet bijbels. Het leert leven op gevoel in plaats van door geloof. Het gaat tegen de bijbel in. Het is heidens, platonisch en neoplatonisch van inhoud. Het klinkt alleen maar christelijk omdat christelijke termen worden gebruikt.

Mensen zeggen toch dat ze gezegend zijn door het lied. Naar hen luisterend lijkt het er op dat sommigen niet naar de rationele inhoud van het lied kijken. Het dringt helemaal niet door wat er letterlijk staat. Men pikt er willekeurig uitdrukkingen uit die men vervolgens vanuit de eigen bijbelkennis toch min of meer bijbels invult.

Een tijd geleden hoorde ik het lied voor het eerst in de dienst zingen. Ik had eerst niets in de gaten. Tijdens het zingen van het lied nam de verbijstering toe, toen tot me doordrong wat er gezongen werd. Mijn mond viel werkelijk open van verbijstering. Het is ongelofelijk dat dergelijke liederen in de baptistengemeente gezongen worden. Op de basisbijbelstudie leer ik de mensen dat ze niet op hun gevoel moeten leven. En zondags worden vervolgens dit soort liederen gezongen.

Er staan vele van dergelijke liederen in de Opwekkingsbundel. Elke jaar worden er liederen toegevoegd. Je kunt aan de volgorde in de bundel zien dat de liederen, over de jaren gezien, steeds mystieker aan het worden zijn. Steeds meer ervaringsgericht. Met steeds minder bijbelse en leerstellige inhoud. Het zijn ook vaak "ik" liederen. Ik beleef dit, ik voel dat. Ook zit er nogal eens onbijbelse pinkstertheologie in. Wat dat laatste betreft, neem b.v. het lied "Ik geloof in God de Vader.." (Opwekkingsbundel nr. 347) Dit is wel een lied met inhoud. Het volgt in grote lijn de apostolische geloofsbelijdenis. In de apostolische geloofsbelijdenis worden de meest fundamentele feiten van het christelijk geloof opgesomd. Als je het lied echter vergelijkt met de apostolische geloofsbelijdenis dan merk je een verschil. Er is stiekem iets tussen de lijst met fundamentele geloofsfeiten gevoegd, namelijk de geestesgaven. Voor de schrijvers van dit lied waren deze blijkbaar van hetzelfde fundamentele belang als de andere wel in de apostolische geloofsbelijdenis genoemde feiten. Het is duidelijk uit welke hoek dit naar voren halen van de geestesgaven afkomstig is. Let op dat ook het oordeel in verband met de wederkomst van Christus is weggehaald.

Mijn zoon noemt liederen als het hierboven behandelde lied 488 "zweefliederen."

Contrasteer dit "zweeflied" met het volgende, in evangelische kringen vroeger heel populaire lied "When we walk with the Lord in the light of His word" ("Hij die rustig en stil") Het refrein luidt: "Trust and obey there is no other way to be happy in Jesus than to trust and obey" In dit lied wordt de bijbelse spiritualiteit, geestelijkheid, kernachtig onder woorden gebracht. Dit soort liederen zijn verdrongen door allerlei mystieke "zweefliederen".

De zweefliederen worden gebruikt om in een trance te komen. Het zijn in feite tranceliederen.

Daarom lijken sommige (zeker charismatische) diensten tegenwoordig zo op de popconcerten die ik voor mijn bekering placht te bezoeken. Ook daar ging men in trance op de muziek. Een tijd geleden was ik in een samenkomst in een volle evangelie gemeente. Een lied werd opgegeven. Nog voor de muziek het lied inzette gingen sommigen al in de houding staan: armen opgeheven, ogen dicht, blik in vervoering naar boven gericht. Dit alles schept een surrealistische onwezenlijk sfeer.

Een bericht uit Amerika vermeldde dat er op dit moment een tendens is dat de mannen weglopen uit evangelische gemeenten en samenkomsten. Ik kan het met zeer goed voorstellen als je voortdurend in een vage, weke, mystieke sfeer moet verblijven Anderen zijn daarentegen naar het lijkt verslaafd aan dit soort liederen. Verslaafd aan de gevoelsbewegingen die dit soort liederen opwekken. De oude liederen "smaken" hen niet omdat er niet of nauwelijks op "getript" kan worden.

11. De grote invasie van de mystiek in de evangelische beweging 

De laatste tijd dringt het mystieke denken en beleven steeds meer de evangelische beweging binnen. Er is een grote openheid voor de Rooms-katholieke en oostersorthodoxe mystiek. Zo verschijnen er steeds meer boeken van Rooms-katholieke mystici in evangelische boekhandels. Hierboven, onder punt 9, is het binnendringen van de mystiek via liederen uit de opwekkingsbundel reeds besproken. De praisebijeenkomsten zijn kanalen waardoor de aanrakingstheologie en -spiritualiteit de gemeenten binnendringt.

Eerder is er al, onder punt 8, gewezen op het boek van Richard Foster "Het nieuwe leven" (Celebration of Discipline) Toen ik dit boek ongeveer acht jaar geleden kreeg heb ik het snel doorgelezen en daarna bij mijn stapel volledig pseudo-christelijke boeken gelegd. Zoals in alle boeken van mystici ontbreekt om te beginnen een duidelijke presentatie van het evangelie geheel. Voorts worden in het boek allerlei onbijbelse, gevaarlijke, mystieke technieken aangeprezen. Met grote achting wordt gesproken over het bekende boek met geestelijke oefeningen van Ignatius de Loyola. De Loyola is de oprichter van de beruchte Jezuďeten de stoottroepen van de contrareformatie, de contrareformatie die gepaard ging met het aanrichten van ongelofelijke moordpartijen onder de protestantse gelovigen. In de Berean Call van maart 2000 vertelt één van de redacteuren dat hij persoonlijk meerdere, nu bekeerde, vroegere Jezuďeten kent die zeggen, in hun tijd bij de Jezuďeten via de oefeningen uit dit boek vertellen occult gebonden en bezeten te zijn geraakt.

Foster vindt dat het geestelijk leven in de evangelische wereld lijdt aan oppervlakkigheid. Daarom prijst hij allerlei rooms-katholieke mystici aan als voorbeelden van diep geestelijk leven. Niet meer zendelingen als Hudson Taylor of Corrie ten Boom worden als voorbeeld gesteld maar Johannes van het kruis, Ignatius de Loyola, madame Guyon, etc. U kunt zich wellicht mijn verbijstering voorstellen toen ik hoorde dat zowel op Evangelische Theologische Hogeschool in Veenendaal als op de Evangelische Hogeschool in Amersfoort bij het vak spiritualiteit (geestelijk leven) gedeelten van het boek van Foster werden gebruikt. Niet als voorbeeld van hoe het niet moet, maar om er wat van te leren. Ik heb de uitgedeelde stencils met eigen ogen gezien. Natuurlijk zal men, vanuit die instituten, waarschijnlijk zeggen dat men het boek met onderscheid moet lezen, men stelt zich vast op het standpunt dat men het niet met alles eens is. Echter men gebruikt wel een boek wat de pseudo-spiritualiteit van het rooms-katholieke mysticisme propageert als tekstboek. Een boek dat helemaal doordrenkt is van het zuurdesem van de valse rooms-katholieke mystiek.

Een ander voorbeeld van het binnendringen van de mystiek is het succes en de toenemende acceptatie van Taizé. In Taizé wordt een valse vorm van spiritualiteit gebracht, iconen, gewaden, half duistere kerken, telkens herhaalde koortjes, rituelen, etcetera. En bij dit alles ontbreekt een duidelijk verkondiging van het evangelie, de oproep tot bekering, de rechtvaardiging door het geloof. (Voor meer informatie, zie het artikel van J.C. Bax over Taizé, het staat op mijn homepage onder de link mystiek, http://www.toetsalles.nl) Toen ik 25 jaar geleden tot bekering kwam gingen de bekeerde jongelui naar de EO landdag en veel onbekeerde jongelui naar Taizé. Daar kwamen ze even onbekeerd van terug. Nu is de cirkel rond. Nu gaan ook de evangelische jongelui naar Taizé. In de Visie, het blad van de EO, stond nog niet lang geleden een groot artikel waarin Taizé, zonder enig woord van kritiek, werd aangeprezen. Het werd voorgesteld als behorend bij de evangelische beweging.

Zoals zo vaak bij allerlei valse leringen zijn het helaas ook dit keer weer christenen uit charismatische hoek die het meest vatbaar lijken voor mystieke leringen en gebruiken.

De invloed van de mystiek is ook te merken aan de gehele sfeer in de evangelische wereld. Men is ervaringsgericht, antileer, rationele en systematische bijbelstudie wordt verwaarloosd, men weigert om te toetsen, men verwerpt, misschien nog niet in theorie maar vaak wel in de praktijk, het Sola Scripturabeginsel. Er is de door de EO gepropageerde "Oecumene van het hart" waarbij men zelfs katholieke bisschoppen en kardinalen, die een vals evangelie verkondigen, als medegelovigen erkent.

Als iemand echt bekeerd is dan is er onderwerping aan het woord van God, aan de bijbel.

"Wij zijn uit God; wie God kent hoort naar ons, (dat wil zeggen naar de apostelen, naar wat zij geschreven hebben in het Nieuwe Testament), wie uit God niet is hoort naar ons niet." (1 Johannes 4:6) De mystici onderwerpen zich niet aan het woord van God, ze gaan er bovenuit met al hun onbijbelse ervaringen en methoden, de kern van het ware evangelie ontbreekt in hun werken, ze leggen een andere nadruk dan de bijbel met hun gerichtheid op ervaringen.

Bijlage A. Kenmerken van de mystiek - een overzicht 

·         Ervaringsgericht en niet geloofsgericht. Verlossing door ervaren, door ervaringskennis (gnosis). Geloof wordt vervangen door ervaren, voelen of het wordt er mee gelijkgesteld.

·         Het doel is vereniging, schouwen, extase. Niet gericht op God verheerlijken door Hem te vertrouwen, te belijden, te gehoorzamen. De verwachting van de wederkomst van Christus verdwijnt naar de achtergrond.

·         De bijbel wordt genegeerd. Als de bijbel al wordt gelezen dan op een niet rationele wijze. Men vergeestelijkt. Er wordt niet naar de context gekeken. Geen grondige schriftstudie. Men scheidt het woord, de tekst van de bijbel, en de Geest. Men gaat direct naar God. Men leeft niet bij de tekst van de bijbel zoals de Geest ons die doet verstaan in zijn rationele betekenis. In plaats daarvan leeft men bij directe godswoorden, beelden, visioenen, etc. De bijbel wordt gezien als het woord van God voor toen. De geestesuitingen zijn dan het woord van God voor nu. Toetsen aan de bijbel wordt als ongeestelijk gezien, een teken van letterknechterij. De letter, in hun visie de tekst van de bijbel, doodt en de Geest, de directe godswoorden etc, maakt levend. In de tekst uit 2 Kor. 3:6,7 gaat het niet om de tegenstelling tussen de tekst van de bijbel en de werking van Gods Geest. Het gaat om de tegenstelling tussen het oude verbond en het nieuwe verbond. Onder het oude verbond had men wel de letter, het voorschrift van God, maar niet de kracht, de Geest, om de letter te houden. Men probeerde de letter van de wet te houden maar het liep uit op falen en veroordeling, dood. Onder het nieuwe verbond zijn er nog steeds de geschreven geboden van Jezus die we moeten houden maar nu is er ook de inwoning van de Geest die ons bij het uitvoeren van de geboden te hulp komt.

·         Allerlei teksten worden er aan hun haren bijgesleept en volledig in strijd met gezonde regels voor bijbeluitleg mystiek geďnterpreteerd Zo ook de bovenstaande tekst over de letter die doodt en de geest die levend maakt.

·         Men is antiverstand, (vaak verkapt) antibijbel en zeker ook antileer De bijbel roept ons echter op om ons verstand te gebruiken. Volgens de bijbel is de leer wel degelijk zeer belangrijk

·         Men dweept met het mysterie. Het onuitsprekelijke. Men stelt dat het echte goddelijke in feite niet met woorden te vangen is. Daarom betekenen de woorden van de bijbel ook niet veel.

·         Ik-gerichtheid, gerichtheid op het eigen geestelijk leven. Althans wat men in de mystiek onder geestelijk leven verstaat, namelijk de eigen innerlijke bewegingen van de ziel. Mystiek is selfcentered

·         Men is naar binnengericht. Bezig met voortdurende introspectie, zelfontleding.

·         De ervaringen worden beschreven en geschematiseerd, vooral die van de grote meesters van de (rooms-katholieke) mystiek.

·         De beschreven ervaringen gaan vaak boven de Schrift uit. Het zijn bovenbijbelse, extrabijbelse ervaringen.

·         Niet de bijbel maar de beschreven ervaringen van de erkende mystici functioneren in de praktijk als hoogste autoriteit, als de gids. Daar gaan de mensen naar streven, zich op richten, zichzelf aan meten.

·         Er is een sterke neiging tot passiviteit, tot ontlediging. De eigen zielevermogens zoals het denken moeten worden stopgezet om ruimte te maken voor de werking van de Geest. Dit is volstrekt in strijd met het onderwijs van de bijbel. Volgens de bijbel moeten we niet stoppen met denken, we moeten hervormd worden in ons denken. We moeten rationeel blijven denken, maar wel in onderwerping aan de Schrift en in afhankelijkheid van de verlichting van de Heilige Geest, die voor ons de bijbel moet openen.

·         Men richt zich op en men wendt zich tot de "Christus in ons." Daar zoekt men Christus. In het eigen innerlijk. De bijbel zegt inderdaad dat Christus door de Heilige Geest in de gelovige woont. We moeten daar echter onze blik niet op richten. Als wij bidden dan bidden wij niet tot de Christus in ons maar tot de hemelse Vader of tot de Here Jezus die aan de rechterhand van de Vader in de hemel is.

·         Men maakt geen scheiding tussen ziel en geest. Hebreeën 4:12. Men ziet uitingen van het zieleleven aan als geestelijk. Vandaar het gebruik van allerlei psychotechnieken, de manipulatie van het zieleleven.

·         Namaak verbrokenheid. Door zelfopgelegde kwelling probeert men de greep van het lichaam met zijn begeerten op de ziel te verminderen.

·         Occulte gebondenheid. Door passiviteit en allerlei technieken opent men zich voor demonische invloeden.

Bijlage B. De charismatische beweging 

De charismatische beweging kent alle hierboven onder bijlage A. beschreven tendensen. Zo is, om maar wat te noemen, de charismatische beweging bij uitstek een voorbeeld van de antileer-, antibijbel-, antiverstand houding. De ervaring staat centraal, het gaat niet om de leer, ieder die zich christen noemt hoort erbij, ongeacht wat men gelooft, men weigert te toetsen.

Het is een gemengde beweging. Er zijn bijbelse elementen, maar wel vermengd met mystiek. Er werken twee geesten tegelijk in en door die beweging. Voor zover men het bijbelse evangelie erkent en leert werkt de Geest van God er. Maar door de onbijbelse gebruiken geeft men ook ruimte aan de boze geesten om met namaak ervaringen te komen. Het is gevaarlijk om geestelijke ervaringen te zoeken die Gods woord niet heeft beloofd en het is gevaarlijk om geestelijke ervaringen te zoeken met methoden die de bijbel niet kent.

De afwijkingen worden met het verstrijken van de tijd steeds ernstiger en meer openlijk. Denk aan de zogenaamde Toronto Blessing met het vallen in de geest, het heilige lachen (hysterisch schateren). Het is ook een feit dat juist via de aanhangers van de charismatische beweging de mystieke technieken de protestantse, evangelische wereld binnen worden gebracht. 

Bijlage C. Een getuigenis 

Voor me ligt de brochure "Mystiek voert (terug) naar Rome" geschreven door mw. M. Peters. Zij vertelt hoe zij is opgegroeid in een streng orthodox rooms-katholiek gezin en milieu, dat doordrenkt was met mystiek. Haar moeder kreeg visioenen. Toen zij het ware evangelie hoorde is ze bevrijd van de rooms-katholieke leer. Zij vertelt in de brochure ook nog hoe God haar enige tijd na haar bekering liet zien dat ze zich ook moest bekeren van de rooms-katholieke mystiek. Hieronder volgen enkele citaten uit haar brochure.

"Na mijn bekering, (waarbij ik de Heer al mijn zonden had beleden en tevens om bevrijding had gevraagd), ontdekte ik dat ik ook mijn mystieke achtergrond nog naar het kruis moest brengen en afleggen, hetgeen ik meteen deed. Daarna had het mysticisme geen vat meer op mij." (p. 2)

"Ik herken dit zo goed omdat ik in het begin van mijn geloofsleven ook zelf behept was met de hang naar mystiek; het verlangen naar 'die eenheid met God'. Ook ik weet van het zalige gevoel, dat 't net lijkt alsof je in de hemel bent, dat je 'opgaat in Hem', of dat de 'Here in je zeer dichte nabijheid vertoeft'; een gevoel van 'onbeschrijfelijke liefde', zoals C. t. Boom het noemde, een extatisch gevoel van versmelting met God. Het leek echter ook op de gevoelens die ik tijdens mijn vroegere yogalessen had beleefd. …..Ik besefte dat ik op die momenten niet werkelijk God zocht, maar religieus genot….. Toen zag ik pas in dat ik deze mystieke gevoelens zelf had opgeroepen d.m.v. bepaalde handelingen, onder andere door het in gedachten voorstellen van de Here Jezus, zoals een evangelische voorganger het ons aanraadde. Zo waren er nog meer manieren die dit onbeschrijfelijke gevoel van liefde tevoorschijn brachten; in feite een mystieke overgave, tevoorschijn getoverd door diverse trucs. En ik maar denken dat het van God kwam." (p.5)

"Mystiek werkt verslavend: het verlangen naar nieuwe ervaringen met "de Christus in ons" wordt steeds sterker, zelfs zo dat al het andere er voor moet wijken" (p. 6.)