Beoordeling van Parafrase vertalingen

1. Uitgangspunt bij het vertalen

Er zijn verschillende uitgangspunten mogelijk bij het vertalen van de bijbel

(a) Letterlijk

In het verleden streefden de christenen er naar om de bijbel zo letterlijk mogelijk te vertalen. Woord voor woord vertalen. Alleen indien het absoluut nodig was voor de verstaanbaarheid week men af. (Dit noemt men wel concordant vertalen)

Vanuit dit uitgangspunt is de Nederlandse Statenvertaling vertaald en ook, bij de Nieuwe Vertaling (NBG 51) was het streven, zij het in mindere mate, om zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke tekst te blijven.

(b) Dynamisch-equivalent

In nieuwere vertalingen heeft men dit streven losgelaten. Het principe van waaruit men nu vertaalt noemt men "dynamisch-equivalent'. Er wordt niet meer letterlijk vertaald. Er wordt dynamisch vertaald. Men vertaalt gedachte voor gedachte en niet meer woord voor woord. Men beoordeelt wat de oorspronkelijke schrijvers met een bepaalde uitdrukking of zin wilden zeggen en dan neemt men een Nederlandse uitdrukking die ongeveer dezelfde gedachte uitdrukt, men zoekt het equivalent in het Nederlands.

(3) Parafrase

Het vertalen volgens het dynamische-equivalent principe wordt tot het uiterste opgerekt in de zogenaamde parafrase vertalingen. Men vertaalt niet meer zo letterlijk mogelijk, men vertaalt gedachte voor gedachte, terwijl men bij de parafrase vertaling ook nog als doel stelt dat het allemaal simpel moet zijn.

2. Standpuntbepaling

De juiste wijze om de bijbel te vertalen is de letterlijke vertaling. Immers, als evangelische christenen geloven wij dat de bijbel woordelijk, woord voor woord, door Gods Geest is ingegeven. Daarom moet de bijbel ook zo letterlijk mogelijk vertaald worden.

Het verschil tussen de letterlijke vertaling en de dynamisch-equivalent methode van vertaling is niet absoluut. Ook bij een letterlijke vertaling moet soms enigszins afgeweken worden van een letterlijke vertaling omwille van de verstaanbaarheid. Daar is echter het streven om dit zo min mogelijk te doen.

Het gevolg van de dynamisch-equivalent methode van vertalen is dat er erg veel ruimte is voor het "in" vertalen van eigen inzichten en theologische standpunten. Immers de 'vertaler' interpreteert eerst zelf wat de oorspronkelijke tekst wil zeggen. Daarop zoekt hij een Nederlandse uitdrukking die, soms in andere woorden, de interpretatie van de vertaler weergeeft.

Bij een parafrase vertaling is het streven naar een letterlijke vertaling helemaal losgelaten. Men vertelt in eigen woorden na, als men denkt dat dit de bedoeling zoals men die zelf interpreteert, helderder naar voren brengt.

Bij een parafrase vertaling weet je nooit of het een eigen interpretatie van de vertaler is of dat het een letterlijke weergave van Gods gedachten en woorden is. Bij een parafrase vertaling blijft altijd de twijfel: "wat staat er nou echt in de grondtekst?". Als je het tenminste belangrijk vindt om zelf te kunnen controleren wat het woord van God zegt. (Handelingen 17:11)
Het gaat in de bijbel om zaken van eeuwig belang en om het ontdekken van Gods wil in allerlei situaties. Dan moet je er op kunnen rekenen dat de vertaling die je gebruikt nauwkeurig is.

Een leraar moet met gezag het woord van God brengen "zo zegt de Here", maar dat gaat niet met een parafrase vertaling.

Iets nauwkeurig vanuit de bijbel aantonen en bewijzen kan niet met een parafrase vertaling. De Here Jezus en de apostel Paulus baseerden soms een hele bewijsvoering op de vorm van een enkel woord (Galaten 3:16, Matth. 22:31,32). Op een dergelijke manier met het woord van God bezig zijn is onmogelijk bij een parafrase vertaling.

Toen Paulus het evangelie bracht in Berea onderscheidden de joden daar zich gunstig van die te Thessalonica "daar zij het woord met alle bereidwilligheid aannamen en dagelijks in de Schriften nagingen, of deze dingen zo waren" (Handelingen 17:11) Het is bijna onmogelijk om dit met een parafrase vertaling te doen.

Voor de Here Jezus was elke letter van de Schrift belangrijk (Matth.5:18), maar de moderne vertalers maken zich niet eens druk over woorden, laat staan over letters, zij vertalen gedachten.

Het gebruik van parafrase vertalingen in de woordverkondiging is een ramp. Het woord van God wordt vervangen door een feilbare menselijke interpretatie van het woord. Het is ook helemaal niet nodig. Er zijn moderne vertalingen die veel dichter bij de grondtekst blijven. Het is onzin dat een vertaling als b.v. de Nieuwe Vertaling (de NBG’51)niet meer begrepen zou kunnen worden. Als er problemen zijn dan is daar de prediker en de onderwijzer om het uit te leggen. Ik heb de voorbije tien jaar bijbelstudie gegeven aan mensen uit allerlei achtergronden, ook uit onkerkelijke achtergrond. Niemand had problemen met de Nieuwe Vertaling. Vooral niet als er uitleg bij werd gegeven, waar nodig.